Πως ένα παιδί μαθαίνει ν’ αναλύει τη γλώσσα

Με ποια σειρά μαθαίνουν τα παιδιά να αναλύουν την γλώσσα; Μια απλή άσκηση πρώτης γραφής-ανάγνωσης και δυσλεξίας!

Όλοι μαθαίνουμε να αναλύουμε την γλώσσα στους ήχους που την σχηματοποιούν δηλ. τα γράμματα, φωνήματα και τους φθόγγους με συγκεκριμένη σειρά. Πρώτα καταλαβαίνουμε τις λέξεις, έπειτα τις συλλαβές και τέλος φτάνουμε στα γράμματα.

Μια μικρή παρουσίαση της σειράς με την οποία το παιδί μαθαίνει να αναλύει την γλώσσα:
1. Αρχικά συνειδητοποιεί ότι η κάθε πρόταση αποτελείται απο ξεχωριστές λέξεις οπότε και τις ενώνουμε με τον σωστό τρόπο για να φτιάξουμε προτάσεις οι οποίες μεταφέρουν κάποιο νόημα. Σε αυτό το στάδιο γίνεται αντιληπτό ότι η κάθε λέξη έχει ύπαρξη απο μόνη της και μπορούμε να την χρησιμοποιήσουμε μέσα σε διαφορετικές κάθε φορά προτάσεις. Οπότε είναι αυτονόητο για το παιδί ότι η λέξη “δώσε” μπορεί να “χωρέσει” σε διαφορετικές προτάσεις ανάλογα με το τι θέλεις κάθε φορά να σου δώσουν όπως: “Δώσε μου το ποτήρι” ή “Δώσε μου το μολύβι” κτλ.

2. Το επόμενο βήμα είναι το παιδί να αντιληφθεί την αυτονομία της φωνητικής συλλαβής μέσα στις λέξεις. Αυτό συμβαίνει πριν το παιδί μάθει τα γράμματα, φωνήματα της γλώσσας. Σε αυτή την φάση το παιδί πρέπει να καλλιεργήσει την φωνολογική συνειδητότητα σε επίπεδο συλλαβής.

Πρέπει δηλαδή να μάθει:
α) Να αναλύει τις λέξεις σε συλλαβές πχ. μήλο= μή-λο, καπέλο= κα-πέ-λο κτλ.
β) Να συνθέτει συλλαβές για να φτιάξει μια λέξη πχ. μή-λο=μήλο, κα-πέ-λο= καπέλο κτλ.
γ) Να ακούει την κάθε συλλαβή και να μπορεί να αναγνωρίζει την ύπαρξη της και σε άλλες λέξεις πχ. η συλλαβή “μα” υπάρχει στις λέξεις: μαμά, καμάρι, ψέμα
δ) Να αναγνωρίζει την θέση της συλλαβής πχ. η συλλαβή “λα” είναι σε διαφορετική θέση στις λέξεις: λάμπα, σαλάτα, σόλα
ε) Να μπορεί να αφαιρέσει, προσθέσει, να αλλάξει την θέση των συλλαβών στις λέξεις, να αντικαταστήσει μια συλλαβή με κάποια άλλη σε μια λέξη πχ. “Τι μένει όταν στην λέξη “νερό” βγάλω την συλλαβή “νε”; ή “Τι γίνεται όταν στην λέξη “μαμά” βάλω την συλλαβή “κα” στο τέλος;” κτλ.
στ) Να αντιλαμβάνεται την ομοιοκαταληξία των λέξεων πχ. γέρος – μέρος κτλ.

Για να δουλέψουμε την αυτονομία της συλλαβής, δηλ για να μπορέσει το παιδί να αντιλαμβάνεται την ύπαρξη της συλλαβής μέσα στην λέξη, πρέπει αρχικά να την ακούσει, έπειτα να την ξεχωρίσει και τελικά να την αναγνωρίζει σαν ένα κομμάτι μέσα στην λέξη.

3. Μόλις το παιδί κατανοήσει την αυτονομία της συλλαβής θα περάσει στο επόμενο στάδιο που είναι να μπορεί να αναγνωρίζει και να χειρίζεται τη μικρότερη γλωσσική μονάδα, δηλ. το γράμμα.

Τα περισσότερα παιδιά έχουν κατακτήσει την αυτονομία της συλλαβής πριν το δημοτικό. Τα παιδιά με δυσλεξία όμως ακόμα και όταν μπουν στο δημοτικό είναι πολύ πιθανό να δυσκολεύονται ήδη απο αυτό το στάδιο, οπότε και είναι απαραίτητο να γίνουν ασκήσεις – παιχνίδια για να συνειδητοποιήσει το κάθε παιδί με δυσλεξία ότι οι λέξεις χωρίζονται σε συλλαβές.

Μια απλή τέτοια άσκηση που μπορούν να κάνουν οι γονείς, εκπαιδευτικοί και θεραπευτές είναι η “Θα ζωγραφίσουμε τις συλλαβές” στην οποία θα χρησιμοποιήσουμε οπτική ενίσχυση για να βοηθήσουμε το παιδί να ξεχωρίσει και σχηματικά τις συλλαβές στην λέξη. Έτσι σχηματίζουμε σε ένα χαρτί ή τετράδιο μικρά τετράγωνα κουτάκια και καθώς χωρίζουμε με την φωνή μας την λέξη σε συλλαβές δείχνουμε και πόσα κουτάκια αντιστοιχούν πχ. Για την λέξη “γάτα” οι συλλαβές είναι ” γά-τα” και άρα ένα κουτάκι για κάθε συλλαβή. Για να παίξουμε και να κρατήσουμε το ενδιαφέρον του μπορούμε να το κάνουμε ακόμα πιο βιωματικά ζητώντας απο το παιδί να ζωγραφίζει τα αντίστοιχα κουτάκια των συλλαβών σε κάθε λέξη που θα ακούει πχ. “Πόσα κουτάκια θα ζωγραφίσεις στην λέξη “μέλι”;

 

Επίσης το παιδί αντι να ακούει μόνο λέξεις μπορεί και να βλέπει και εικόνες λέξεων απο πχ. περιοδικά, internet, παραμύθια κτλ. και να κάνει το ίδιο πράγμα.
Ξεκινάμε με απλές δισύλλαβες λέξεις της μορφής σύμφωνο/φωνήεν πχ. μωρό και δυσκολεύουμε σιγά, σιγά.

 

Πηγή