Το «θεατρικό παιχνίδι» μας δίνει τη δυνατότητα να ξεκλειδώσουμε την ψυχή και τις σκέψεις των παιδιών μας χρησιμοποιώντας μπόλικη φαντασία, πασπαλισμένη με ακόμα περισσότερη αγάπη.
Φανταστείτε μια συνωμοτική ομάδα, κάτι σαν τους Ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης. Τα μέλη της, μικροσκοπικά (και κατά προτίμηση ξυπόλητα) ανθρωπάκια, μαζεύονται σε ένα μυστικό χώρο, επιβιβάζονται στη μηχανή του χρόνου, απαγγέλλουν το μαγικό ξόρκι και με την παρότρυνση του «οδηγού» ξεκινάνε ένα απίθανο ταξίδι σε μια άλλη διάσταση. Φανταστική, αλλά ρεαλιστική. Βγαλμένη από το νου σε παραμυθένιο φόντο. Σύντομη, αλλά ουσιαστική.
Φανταστείτε μια συνωμοτική ομάδα, κάτι σαν τους Ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης. Τα μέλη της, μικροσκοπικά (και κατά προτίμηση ξυπόλητα) ανθρωπάκια, μαζεύονται σε ένα μυστικό χώρο, επιβιβάζονται στη μηχανή του χρόνου, απαγγέλλουν το μαγικό ξόρκι και με την παρότρυνση του «οδηγού» ξεκινάνε ένα απίθανο ταξίδι σε μια άλλη διάσταση. Φανταστική, αλλά ρεαλιστική. Βγαλμένη από το νου σε παραμυθένιο φόντο. Σύντομη, αλλά ουσιαστική.
Αυτή η τόσο ξεχωριστή άλλη διάσταση λέγεται «θεατρικό παιχνίδι». Όχι, δεν μια παράσταση. Δεν είναι κουκλοθέατρο και γενικά δεν είναι κάτι που τα μικρά μας βλέπουν. Είναι όμως κάτι που μπορούν να κάνουν από πολύ μικρή ηλικία, αφού από την ηλικία των 3-3,5 ετών τα παιδιά θεωρούνται έτοιμα να συμμετάσχουν σε ένα «θεατρικό παιχνίδι». Η δυνατότητα συμμετοχής τους, όμως, δεν εξαρτάται τόσο από την ηλικία τους, όσο από το χαρακτήρα τους. Τι σημαίνει αυτό; Ότι με τη σωστή καθοδήγηση, ακόμα κι ένα παιδάκι 2,5 χρόνων, μπορεί να δώσει και να πάρει πράγματα κατά τη διάρκεια ενός θεατρικού παιχνιδιού.
Παιχνίδι με το θέατρο
Αν θα θέλαμε να δώσουμε ένα ορισμό στο θεατρικό παιχνίδι, τότε θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ένα δημιουργικό συμβάν. Ένα δημιουργικό γεγονός, το οποίο έχει βέβαια θεατρικές ρίζες. Κι αν κάτι το καθορίζει, είναι αυτός ο συνδυασμός. Πρόκειται για μια δραστηριότητα στην οποία τα παιδιά συμμετέχουν, χωρίς όμως να υπάρχουν θεατές. Βρίσκονται σε ένα χώρο μόνα τους, με τον εμψυχωτή και οτιδήποτε κάνουν γίνεται εκείνη ακριβώς τη στιγμή. Δεν έχει προηγούμενο ή επόμενο, αλλά ούτε και θεατές. Μπορεί να πραγματοποιηθεί σε σχολεία, παιδικούς σταθμούς, χώρους δημιουργικής απασχόλησης, αλλά και κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε πολλά από τα μουσεία της χώρας μας. Επίσης, σε πολλά θέατρα λειτουργούν θεατρικές ομάδες παιδιών και ενηλίκων που ασχολούνται αποκλειστικά με το θεατρικό παιχνίδι. Ποια είναι όμως τα πέντε βασικά βήματα μέσα από τα οποία τα παιδιά καταφέρνουν να τρυπώσουν στο μαγευτικό κόσμο του θεατρικού παιχνιδιού και να βιώσουν μια άλλη, διαφορετική πραγματικότητα;
Βήμα Νο.1: Από την πραγματικότητα στη φαντασία
Τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας έχουν την τάση να συγχέουν το πραγματικό με το φανταστικό. Ένα «μαγικό ξόρκι» λοιπόν θα τα βοηθήσει να νιώσουν ότι πρόκειται να μπουν σε ένα παραμυθένιο κόσμο, τον οποίο έπειτα από λίγη ώρα θα χρειαστεί να αφήσουν πίσω τους και πάλι και να επιστρέψουν στην κανονική τους ζωή. Αυτό το «ξόρκι» μπορεί να είναι ένας χορός της βροχής. Ένα τελετουργικό που θα κάνουμε με τα χεράκια μας ή κάποιες ασκήσεις αυτοσυγκεντρωτικές, οι οποίες ως στόχο έχουν να μας παρασύρουν σε ένα φανταστικό κόσμο.
Βήμα Νο.2: Παίζουμε με το σώμα μας
Επιστρατεύοντας ζωηρά παιχνίδια, κινητικές ασκήσεις, παιχνίδια γνωριμίας και –γιατί όχι;– πολλή μουσική οι μεγάλοι γίνονται παιδιά και οι μικροί πιο… παιδιά από ποτέ! Εξωτερικεύουν ένα άλλο εαυτό ο οποίος βοηθά όλους όσοι συμμετέχουν στο θεατρικό παιχνίδι να αφήσουν για λίγο στην άκρη αισθήματα ντροπής και επιφυλακτικότητας, να γνωριστούν καλύτερα με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας και να επικοινωνήσουν μεταξύ τους με οδηγό (τι άλλο;) το παιχνίδι! Όλη η δραστηριότητα επικεντρώνεται στο σώμα, το οποίο γίνεται μέσω έκφρασης συναισθημάτων.
Βήμα Νο.3: Σκαρώνουμε την ιστορία μας
Μετά την απελευθέρωση, τα παιδιά καλούνται να δημιουργήσουν μια ιστορία στην οποία θα ήθελαν να πρωταγωνιστήσουν. Ως τι; Μα, φυσικά, ως οτιδήποτε τα εκφράζει. Στο τραπέζι πέφτουν διάφορες προτάσεις: Παραμυθένια ταξίδια, διαστημικές αποστολές, μάχες με ιππότες και δράκους και, γενικά, οτιδήποτε μπορεί να σκεφτεί ο παιδικός νους. Η δράση με τη σκέψη συνυφαίνονται. Στη συνέχεια, οργώνουν το χώρο και στύβουν το μυαλό τους προκειμένου να ανακαλύψουν διάφορα αντικείμενα –από ένα μικροσκοπικό τόπι, μέχρι ένα παλιό σκαλιστό μπαούλο γεμάτο πολύχρωμα υφάσματα– για να στήσουν το σκηνικό τους και να ντυθούν τους ρόλους που διάλεξαν. Η φαντασία είναι η λέξη κλειδί στην προκειμένη περίπτωση, αφού μια απλή καρέκλα μπορεί με μια λέξη να μεταμορφωθεί σε υπέροχο παλάτι ή παραδοσιακό νανόσπιτο, ενώ, ένα πιάτο μπορεί να γίνει από ιπτάμενος δίσκος μέχρι πλατεία για μικροσκοπικά ανθρωπάκια… Αφού γίνουν όλα αυτά, είμαστε έτοιμοι για δράση. Τα παιδιά δίνουν ζωή στην ιστορία τους. Συνδυάζουν λοιπόν σώμα και κίνηση, λόγο και εικόνα, συνθέτουν ρόλους, σκηνικά και θέματα, τα πασπαλίζουν με μπόλικη φαντασία και βουτούν στο φανταστικό τους κόσμο στήνοντας ένα μοναδικό θεατρικό δρώμενο.
Βήμα Νο.4: Αποφορτιζόμαστε
Κάναμε το «ξόρκι» μας, επισκεφτήκαμε το μαγικό μας κόσμο, παίξαμε, πολεμήσαμε… Τώρα έφτασε η ώρα να γυρίσουμε πίσω. Στην απλή, καθημερινή μας ζωή. Δεν μένει λοιπόν παρά να αντιστρέψουμε το «ξόρκι» μας και να γίνουμε και πάλι η Σοφία, ο Μανώλης, η Ελένη… Κάποιες ήρεμες, χαλαρωτικές ασκήσεις μας βοηθούν να επαναφέρουμε το σώμα, την ψυχή και τη σκέψη μας στην πραγματικότητα.
Βήμα Νο.5: Αξιολογούμε
Μετά την «έκσταση» ακολουθεί (και πάλι) η χαλάρωση, μέσα από την οποία τα παιδιά επιστρέφουν στην πραγματικότητα και αρχίζουν να συζητούν υπό την καθοδήγηση του ενήλικα (εμψυχωτή) όλα όσα έζησαν στη… μαγική Χώρα του Θεατρικού Παιχνιδιού! Τι τους άρεσε και τι όχι; Τι θα άλλαζαν και τι παραπάνω θα ήθελαν να κάνουν; Πρόκειται για μια απλή συζήτηση, κατά τη διάρκεια της οποίας τα παιδιά αξιολογούν όλα όσα έζησαν, μέσω της τέχνης του λόγου, αλλά και μέσω μιας άλλης γνώριμης (κι αγαπημένης) τέχνης: αυτή της ζωγραφικής! Κάπως έτσι, τα μικρά μας μαθαίνουν να εκφράζουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, κάτι το οποίο μπορεί να αποτελέσει υλικό και αφορμή για νέα, διασκεδαστικά και άκρως δημιουργικά θεατρικά παιχνίδια.
Είμαστε όλοι νικητές
Για να λειτουργήσει ένα παιδί μέσα στο «θεατρικό παιχνίδι» θα πρέπει να απελευθερωθεί. Να ξεχάσει όλα όσα το βαραίνουν και να εξωτερικεύσει όσα το απασχολούν. Όλα αυτά γίνονται πολύ πιο εύκολα, αβίαστα θα λέγαμε, αφού ο μικρός πρωταγωνιστής αισθάνεται πως είναι κομμάτι ενός παιχνιδιού και όχι μέρος μιας ανάκρισης τρίτου βαθμού από τη μαμά, τον μπαμπά, τον δάσκαλο… Κατά τη διάρκεια ενός «θεατρικού παιχνιδιού» το παιδί καλείται να αναλάβει πρωτοβουλίες. Μπορεί να κάνει ό,τι θέλει. Ό,τι μπορεί. Στο «θεατρικό παιχνίδι» δεν υπάρχει σωστό ή λάθος. Το παιδί δίνει αυτό που έχει να δώσει. Αυτό που πραγματικά θέλει να δώσει. Αναπτύσσει τη φαντασία του. Μαθαίνει να συνυπάρχει με τους άλλους διατηρώντας τα στοιχεία της δικής του προσωπικότητας. Μαθαίνει να βιώνει τα συναισθήματά του και να μην φοβάται να τα εκφράσει. Το «θεατρικό παιχνίδι» έχει τη δύναμη να ξυπνήσει όλα τα καλά στοιχεία ενός παιδιού, τα οποία στη συνέχεια το ίδιο θα επιστρατεύσει προκειμένου να αναπαραστήσει τον κόσμο με όρους φαντασίας. Έτσι, στο τέλος ενός «θεατρικού παιχνιδιού» δεν υπάρχουν χαμένοι, αλλά μόνο κερδισμένοι, αφού μέσω του «θεατρικού παιχνιδιού» τα παιδιά έχουν την ευκαιρία:
- Να χρησιμοποιήσουν τις αισθήσεις τους, τα μέλη του σώματός τους, τη φωνή, το μυαλό, την ψυχή και τα «θέλω» τους.
- Να καλλιεργήσουν την ψυχοσωματική και κινητική τους έκφραση.
- Να απελευθερωθούν, να αποβάλλουν τυχόν στοιχεία επιθετικότητας και να μάθουν να εκφράζονται όχι μόνο με τις λέξεις, αλλά και με το σώμα τους.
- Να συνειδητοποιήσουν τα όρια μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας.
- Να αναπτύξουν την αισθητική κρίση τους.
- Να πρωτο-προσεγγίσουν το θεατρικό φαινόμενο.
Extra tip: Εκτός από τους μικρούς συμμετέχοντες, μέσα από το «θεατρικό παιχνίδι» ωφελούνται και οι μεγάλοι. Τόσο ένας έμπειρος εμψυχωτής, όσο κι ένας άπειρος γονιός έχει πολλά να κερδίσει μέσα από τη συμμετοχή του σε ένα «θεατρικό παιχνίδι», αφού, για να λάβει μέρος, θα πρέπει κι εκείνος με τη σειρά του να χαλαρώσει, να ανοιχτεί και να γίνει παιδί. Τέλος, θα έχει την ευκαιρία να διδαχθεί πολλά από τα παιδιά κοιτάζοντας τον κόσμο μέσα από τα μάτια όχι μόνο του σώματος, αλλά και της ψυχής τους.
Όταν το θεατρικό παιχνίδι γίνεται οικογενειακή υπόθεση
Ο παππούς, η γιαγιά, ο μπαμπάς και η μαμά… όλοι μπορούν να αναλάβουν το ρόλο του εμψυχωτή και να στήσουν απίθανα «θεατρικά παιχνίδια» στο σπίτι. Το μόνο που χρειάζεται για να χαρίσουμε αυτή τη μοναδική εμπειρία στα μικρά μας, είναι να έχουμε αρκετό κέφι, μπόλικη διάθεση και να είμαστε ανοιχτοί, όχι μόνο απέναντι στα παιδιά, αλλά και στους ίδιους μας του εαυτούς. Όσο πιο συχνή καθημερινή επαφή έχουμε με τα παιδιά μας, τόσο πιο σωστούς και σφιχτούς κώδικες φτιάχνουμε. Μπορούμε λοιπόν να κάνουμε όχι μόνο «θεατρικό παιχνίδι», αλλά τα πάντα μαζί με τα παιδιά μας. Αρκεί βέβαια πρώτα, να το κάνουμε με τον εαυτό μας. Ένας ανοιξιάτικος κήπος… Ένα χειμωνιάτικο τοπίο… Μια βόλτα στο πάρκο της γειτονιάς μας ή μια επίσκεψη στο μουσείο της πόλης… Όλα μπορούν να αποτελέσουν πρώτης τάξης σκηνικά για αξέχαστα «θεατρικά παιχνίδια» γεμάτα διασκέδαση, γνώση και δημιουργικές στιγμές που θα μας φέρουν ακόμα πιο κοντά στα παιδιά. Τέλος, αν νομίζουμε ότι υπάρχει ένας μόνο τρόπος για να στήσουμε ένα «θεατρικό παιχνίδι», κάνουμε λάθος… Ο αυτοσχεδιασμός, ο χορός, η αναπαραγωγή πραγμάτων, ακόμα και η ανάλυση ενός παραμυθιού ή μιας φανταστικής ιστορίας που σκαρφίστηκε το παιδικό μυαλουδάκι, είναι μόνο κάποια από τα μέσα που διαθέτουμε προκειμένου να ξεκινήσουμε το μαγικό ταξίδι μας στον κόσμο του «θεατρικού παιχνιδιού». Έμπνευση λοιπόν αντλούμε από τα πάντα και κυρίως από ό,τι μας αφορά, ό,τι μας αγγίζει κι ό,τι υπάρχει μέσα στην καθημερινότητά μας. Κάποιες απλές ιδέες:
Βόλτα στο… διαστημικό σταθμό της πόλης: Φανταστείτε έναν υπόγειο χώρο, γεμάτο πανύψηλα πλάσματα, διαστημόπλοια που χάνονται σε σκοτεινές φιδίσιες σήραγγες, κυλιόμενες σκάλες και γυάλινα κουτιά που ανεβοκατεβάζουν εξωγήινους από το ένα επίπεδο στο άλλο… Μια βόλτα στο μετρό μπορεί να είναι μια αξέχαστη εμπειρία για τα μικρά μας. Αν μάλιστα ο δρόμος μάς βγάλει μέχρι το σταθμό Δουκίσσης Πλακεντίας, τότε θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε δεκάδες μετεωρίτες να κρέμονται πάνω από τα κεφάλια μας…
Είμαστε οι πειρατές της ακαταστασίας: Βρισκόμαστε στη γαλέρα μας και στόχος μας είναι να εξαφανίσουμε την ακαταστασία η οποία είναι μια πολύ κακιά μάγισσα. Πρέπει να την ξετρυπώσουμε από κάθε γωνιά, να την κλείσουμε μέσα σε ένα μπαούλο και να τη ρίξουμε βαθιά μέσα στη θάλασσα. Κάπως έτσι, το συγύρισμα του σπιτιού και του παιδικού δωματίου γίνεται παιχνίδι. Και τι παιχνίδι… Θεατρικό!
Ποπό, μια νόστιμη ζωγραφιά: Είναι γεγονός: Η μαγειρική προσφέρεται για απίθανα θεατρικά παιχνίδια. Τι θα λέγατε λοιπόν αν ανασκουμπωνόμασταν για να δημιουργήσουμε υπέροχα κάδρα και καταπληκτικές ζωγραφιές, οι οποίες αντί για τον τοίχο θα κατέληγαν στο… στομάχι μας;
Extra tip: Τα θέματα με τα οποία μπορούμε να καταπιαστούμε σε ένα «θεατρικό παιχνίδι» δεν είναι καθορισμένα, είναι κάθε φορά διαφορετικά. Δημιουργούνται και αναπαράγονται από τα ίδια τα παιδιά. Μπορούν να είναι εμπνευσμένα από παραμύθια, θρύλους και μύθους, να σχετίζονται με προσωπικά βιώματα των παιδιών ή να προέρχονται κατευθείαν από τη φαντασία τους.
Παιχνίδι με το θέατρο
Αν θα θέλαμε να δώσουμε ένα ορισμό στο θεατρικό παιχνίδι, τότε θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ένα δημιουργικό συμβάν. Ένα δημιουργικό γεγονός, το οποίο έχει βέβαια θεατρικές ρίζες. Κι αν κάτι το καθορίζει, είναι αυτός ο συνδυασμός. Πρόκειται για μια δραστηριότητα στην οποία τα παιδιά συμμετέχουν, χωρίς όμως να υπάρχουν θεατές. Βρίσκονται σε ένα χώρο μόνα τους, με τον εμψυχωτή και οτιδήποτε κάνουν γίνεται εκείνη ακριβώς τη στιγμή. Δεν έχει προηγούμενο ή επόμενο, αλλά ούτε και θεατές. Μπορεί να πραγματοποιηθεί σε σχολεία, παιδικούς σταθμούς, χώρους δημιουργικής απασχόλησης, αλλά και κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε πολλά από τα μουσεία της χώρας μας. Επίσης, σε πολλά θέατρα λειτουργούν θεατρικές ομάδες παιδιών και ενηλίκων που ασχολούνται αποκλειστικά με το θεατρικό παιχνίδι. Ποια είναι όμως τα πέντε βασικά βήματα μέσα από τα οποία τα παιδιά καταφέρνουν να τρυπώσουν στο μαγευτικό κόσμο του θεατρικού παιχνιδιού και να βιώσουν μια άλλη, διαφορετική πραγματικότητα;
Βήμα Νο.1: Από την πραγματικότητα στη φαντασία
Τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας έχουν την τάση να συγχέουν το πραγματικό με το φανταστικό. Ένα «μαγικό ξόρκι» λοιπόν θα τα βοηθήσει να νιώσουν ότι πρόκειται να μπουν σε ένα παραμυθένιο κόσμο, τον οποίο έπειτα από λίγη ώρα θα χρειαστεί να αφήσουν πίσω τους και πάλι και να επιστρέψουν στην κανονική τους ζωή. Αυτό το «ξόρκι» μπορεί να είναι ένας χορός της βροχής. Ένα τελετουργικό που θα κάνουμε με τα χεράκια μας ή κάποιες ασκήσεις αυτοσυγκεντρωτικές, οι οποίες ως στόχο έχουν να μας παρασύρουν σε ένα φανταστικό κόσμο.
Βήμα Νο.2: Παίζουμε με το σώμα μας
Επιστρατεύοντας ζωηρά παιχνίδια, κινητικές ασκήσεις, παιχνίδια γνωριμίας και –γιατί όχι;– πολλή μουσική οι μεγάλοι γίνονται παιδιά και οι μικροί πιο… παιδιά από ποτέ! Εξωτερικεύουν ένα άλλο εαυτό ο οποίος βοηθά όλους όσοι συμμετέχουν στο θεατρικό παιχνίδι να αφήσουν για λίγο στην άκρη αισθήματα ντροπής και επιφυλακτικότητας, να γνωριστούν καλύτερα με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας και να επικοινωνήσουν μεταξύ τους με οδηγό (τι άλλο;) το παιχνίδι! Όλη η δραστηριότητα επικεντρώνεται στο σώμα, το οποίο γίνεται μέσω έκφρασης συναισθημάτων.
Βήμα Νο.3: Σκαρώνουμε την ιστορία μας
Μετά την απελευθέρωση, τα παιδιά καλούνται να δημιουργήσουν μια ιστορία στην οποία θα ήθελαν να πρωταγωνιστήσουν. Ως τι; Μα, φυσικά, ως οτιδήποτε τα εκφράζει. Στο τραπέζι πέφτουν διάφορες προτάσεις: Παραμυθένια ταξίδια, διαστημικές αποστολές, μάχες με ιππότες και δράκους και, γενικά, οτιδήποτε μπορεί να σκεφτεί ο παιδικός νους. Η δράση με τη σκέψη συνυφαίνονται. Στη συνέχεια, οργώνουν το χώρο και στύβουν το μυαλό τους προκειμένου να ανακαλύψουν διάφορα αντικείμενα –από ένα μικροσκοπικό τόπι, μέχρι ένα παλιό σκαλιστό μπαούλο γεμάτο πολύχρωμα υφάσματα– για να στήσουν το σκηνικό τους και να ντυθούν τους ρόλους που διάλεξαν. Η φαντασία είναι η λέξη κλειδί στην προκειμένη περίπτωση, αφού μια απλή καρέκλα μπορεί με μια λέξη να μεταμορφωθεί σε υπέροχο παλάτι ή παραδοσιακό νανόσπιτο, ενώ, ένα πιάτο μπορεί να γίνει από ιπτάμενος δίσκος μέχρι πλατεία για μικροσκοπικά ανθρωπάκια… Αφού γίνουν όλα αυτά, είμαστε έτοιμοι για δράση. Τα παιδιά δίνουν ζωή στην ιστορία τους. Συνδυάζουν λοιπόν σώμα και κίνηση, λόγο και εικόνα, συνθέτουν ρόλους, σκηνικά και θέματα, τα πασπαλίζουν με μπόλικη φαντασία και βουτούν στο φανταστικό τους κόσμο στήνοντας ένα μοναδικό θεατρικό δρώμενο.
Βήμα Νο.4: Αποφορτιζόμαστε
Κάναμε το «ξόρκι» μας, επισκεφτήκαμε το μαγικό μας κόσμο, παίξαμε, πολεμήσαμε… Τώρα έφτασε η ώρα να γυρίσουμε πίσω. Στην απλή, καθημερινή μας ζωή. Δεν μένει λοιπόν παρά να αντιστρέψουμε το «ξόρκι» μας και να γίνουμε και πάλι η Σοφία, ο Μανώλης, η Ελένη… Κάποιες ήρεμες, χαλαρωτικές ασκήσεις μας βοηθούν να επαναφέρουμε το σώμα, την ψυχή και τη σκέψη μας στην πραγματικότητα.
Βήμα Νο.5: Αξιολογούμε
Μετά την «έκσταση» ακολουθεί (και πάλι) η χαλάρωση, μέσα από την οποία τα παιδιά επιστρέφουν στην πραγματικότητα και αρχίζουν να συζητούν υπό την καθοδήγηση του ενήλικα (εμψυχωτή) όλα όσα έζησαν στη… μαγική Χώρα του Θεατρικού Παιχνιδιού! Τι τους άρεσε και τι όχι; Τι θα άλλαζαν και τι παραπάνω θα ήθελαν να κάνουν; Πρόκειται για μια απλή συζήτηση, κατά τη διάρκεια της οποίας τα παιδιά αξιολογούν όλα όσα έζησαν, μέσω της τέχνης του λόγου, αλλά και μέσω μιας άλλης γνώριμης (κι αγαπημένης) τέχνης: αυτή της ζωγραφικής! Κάπως έτσι, τα μικρά μας μαθαίνουν να εκφράζουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, κάτι το οποίο μπορεί να αποτελέσει υλικό και αφορμή για νέα, διασκεδαστικά και άκρως δημιουργικά θεατρικά παιχνίδια.
Είμαστε όλοι νικητές
Για να λειτουργήσει ένα παιδί μέσα στο «θεατρικό παιχνίδι» θα πρέπει να απελευθερωθεί. Να ξεχάσει όλα όσα το βαραίνουν και να εξωτερικεύσει όσα το απασχολούν. Όλα αυτά γίνονται πολύ πιο εύκολα, αβίαστα θα λέγαμε, αφού ο μικρός πρωταγωνιστής αισθάνεται πως είναι κομμάτι ενός παιχνιδιού και όχι μέρος μιας ανάκρισης τρίτου βαθμού από τη μαμά, τον μπαμπά, τον δάσκαλο… Κατά τη διάρκεια ενός «θεατρικού παιχνιδιού» το παιδί καλείται να αναλάβει πρωτοβουλίες. Μπορεί να κάνει ό,τι θέλει. Ό,τι μπορεί. Στο «θεατρικό παιχνίδι» δεν υπάρχει σωστό ή λάθος. Το παιδί δίνει αυτό που έχει να δώσει. Αυτό που πραγματικά θέλει να δώσει. Αναπτύσσει τη φαντασία του. Μαθαίνει να συνυπάρχει με τους άλλους διατηρώντας τα στοιχεία της δικής του προσωπικότητας. Μαθαίνει να βιώνει τα συναισθήματά του και να μην φοβάται να τα εκφράσει. Το «θεατρικό παιχνίδι» έχει τη δύναμη να ξυπνήσει όλα τα καλά στοιχεία ενός παιδιού, τα οποία στη συνέχεια το ίδιο θα επιστρατεύσει προκειμένου να αναπαραστήσει τον κόσμο με όρους φαντασίας. Έτσι, στο τέλος ενός «θεατρικού παιχνιδιού» δεν υπάρχουν χαμένοι, αλλά μόνο κερδισμένοι, αφού μέσω του «θεατρικού παιχνιδιού» τα παιδιά έχουν την ευκαιρία:
- Να χρησιμοποιήσουν τις αισθήσεις τους, τα μέλη του σώματός τους, τη φωνή, το μυαλό, την ψυχή και τα «θέλω» τους.
- Να καλλιεργήσουν την ψυχοσωματική και κινητική τους έκφραση.
- Να απελευθερωθούν, να αποβάλλουν τυχόν στοιχεία επιθετικότητας και να μάθουν να εκφράζονται όχι μόνο με τις λέξεις, αλλά και με το σώμα τους.
- Να συνειδητοποιήσουν τα όρια μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας.
- Να αναπτύξουν την αισθητική κρίση τους.
- Να πρωτο-προσεγγίσουν το θεατρικό φαινόμενο.
Extra tip: Εκτός από τους μικρούς συμμετέχοντες, μέσα από το «θεατρικό παιχνίδι» ωφελούνται και οι μεγάλοι. Τόσο ένας έμπειρος εμψυχωτής, όσο κι ένας άπειρος γονιός έχει πολλά να κερδίσει μέσα από τη συμμετοχή του σε ένα «θεατρικό παιχνίδι», αφού, για να λάβει μέρος, θα πρέπει κι εκείνος με τη σειρά του να χαλαρώσει, να ανοιχτεί και να γίνει παιδί. Τέλος, θα έχει την ευκαιρία να διδαχθεί πολλά από τα παιδιά κοιτάζοντας τον κόσμο μέσα από τα μάτια όχι μόνο του σώματος, αλλά και της ψυχής τους.
Όταν το θεατρικό παιχνίδι γίνεται οικογενειακή υπόθεση
Ο παππούς, η γιαγιά, ο μπαμπάς και η μαμά… όλοι μπορούν να αναλάβουν το ρόλο του εμψυχωτή και να στήσουν απίθανα «θεατρικά παιχνίδια» στο σπίτι. Το μόνο που χρειάζεται για να χαρίσουμε αυτή τη μοναδική εμπειρία στα μικρά μας, είναι να έχουμε αρκετό κέφι, μπόλικη διάθεση και να είμαστε ανοιχτοί, όχι μόνο απέναντι στα παιδιά, αλλά και στους ίδιους μας του εαυτούς. Όσο πιο συχνή καθημερινή επαφή έχουμε με τα παιδιά μας, τόσο πιο σωστούς και σφιχτούς κώδικες φτιάχνουμε. Μπορούμε λοιπόν να κάνουμε όχι μόνο «θεατρικό παιχνίδι», αλλά τα πάντα μαζί με τα παιδιά μας. Αρκεί βέβαια πρώτα, να το κάνουμε με τον εαυτό μας. Ένας ανοιξιάτικος κήπος… Ένα χειμωνιάτικο τοπίο… Μια βόλτα στο πάρκο της γειτονιάς μας ή μια επίσκεψη στο μουσείο της πόλης… Όλα μπορούν να αποτελέσουν πρώτης τάξης σκηνικά για αξέχαστα «θεατρικά παιχνίδια» γεμάτα διασκέδαση, γνώση και δημιουργικές στιγμές που θα μας φέρουν ακόμα πιο κοντά στα παιδιά. Τέλος, αν νομίζουμε ότι υπάρχει ένας μόνο τρόπος για να στήσουμε ένα «θεατρικό παιχνίδι», κάνουμε λάθος… Ο αυτοσχεδιασμός, ο χορός, η αναπαραγωγή πραγμάτων, ακόμα και η ανάλυση ενός παραμυθιού ή μιας φανταστικής ιστορίας που σκαρφίστηκε το παιδικό μυαλουδάκι, είναι μόνο κάποια από τα μέσα που διαθέτουμε προκειμένου να ξεκινήσουμε το μαγικό ταξίδι μας στον κόσμο του «θεατρικού παιχνιδιού». Έμπνευση λοιπόν αντλούμε από τα πάντα και κυρίως από ό,τι μας αφορά, ό,τι μας αγγίζει κι ό,τι υπάρχει μέσα στην καθημερινότητά μας. Κάποιες απλές ιδέες:
Βόλτα στο… διαστημικό σταθμό της πόλης: Φανταστείτε έναν υπόγειο χώρο, γεμάτο πανύψηλα πλάσματα, διαστημόπλοια που χάνονται σε σκοτεινές φιδίσιες σήραγγες, κυλιόμενες σκάλες και γυάλινα κουτιά που ανεβοκατεβάζουν εξωγήινους από το ένα επίπεδο στο άλλο… Μια βόλτα στο μετρό μπορεί να είναι μια αξέχαστη εμπειρία για τα μικρά μας. Αν μάλιστα ο δρόμος μάς βγάλει μέχρι το σταθμό Δουκίσσης Πλακεντίας, τότε θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε δεκάδες μετεωρίτες να κρέμονται πάνω από τα κεφάλια μας…
Είμαστε οι πειρατές της ακαταστασίας: Βρισκόμαστε στη γαλέρα μας και στόχος μας είναι να εξαφανίσουμε την ακαταστασία η οποία είναι μια πολύ κακιά μάγισσα. Πρέπει να την ξετρυπώσουμε από κάθε γωνιά, να την κλείσουμε μέσα σε ένα μπαούλο και να τη ρίξουμε βαθιά μέσα στη θάλασσα. Κάπως έτσι, το συγύρισμα του σπιτιού και του παιδικού δωματίου γίνεται παιχνίδι. Και τι παιχνίδι… Θεατρικό!
Ποπό, μια νόστιμη ζωγραφιά: Είναι γεγονός: Η μαγειρική προσφέρεται για απίθανα θεατρικά παιχνίδια. Τι θα λέγατε λοιπόν αν ανασκουμπωνόμασταν για να δημιουργήσουμε υπέροχα κάδρα και καταπληκτικές ζωγραφιές, οι οποίες αντί για τον τοίχο θα κατέληγαν στο… στομάχι μας;
Extra tip: Τα θέματα με τα οποία μπορούμε να καταπιαστούμε σε ένα «θεατρικό παιχνίδι» δεν είναι καθορισμένα, είναι κάθε φορά διαφορετικά. Δημιουργούνται και αναπαράγονται από τα ίδια τα παιδιά. Μπορούν να είναι εμπνευσμένα από παραμύθια, θρύλους και μύθους, να σχετίζονται με προσωπικά βιώματα των παιδιών ή να προέρχονται κατευθείαν από τη φαντασία τους.
0 Σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου