5 δύσκολες καταστάσεις για παιδιά με δυσκολίες στην αισθητηριακή επεξεργασία

Τα παιδιά που δυσκολεύονται στην αισθητηριακή επεξεργασία μπορεί να είναι υπερευαίσθητα, υποευαίσθητα ή και τα δύο σε σχέση με το περιβάλλον τους. Το ίδιο γεγονός που μπορεί να πυροδοτήσει την αρνητική αντίδραση ενός παιδιού, μπορεί να είναι αδιάφορο για ένα άλλο. 

Παραθέτουμε ορισμένες περιπτώσεις που συχνά είναι δύσκολες για παιδιά με δυσκολίες στην αισθητηριακή επεξεργασία.

1^η περίπτωση: το ντύσιμο για το σχολείο

Τα παιδιά που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην αισθητηριακή επεξεργασία μπορεί να είναι υπερβολικά ευαίσθητα στην υφή των διαφορετικών υφασμάτων που έρχονται σ’ επαφή με το δέρμα τους. Όλοι μας αισθανόμαστε ότι ένα καινούριο ζευγάρι παπούτσια είναι πιο σκληρό σε σχέση με ένα φορεμένο ζευγάρι, για τα συγκεκριμένα παιδιά όμως ένα νέο ζευγάρι παπούτσια μπορεί να είναι κυριολεκτικά ανυπόφορο. Ένα πουλόβερ που «τσιμπάει» ή ένα σκληρό τζιν ενδέχεται να τους προκαλέσει από ελαφριά δυσφορία έως και επίμονη αντίδραση ή άρνηση να το φορέσουν. Καλό θα ήταν ο γονιός να παρατηρεί αυτές τις αρνητικές αντιδράσεις του παιδιού, ώστε να είναι σε θέση να τις προλαμβάνει. Όπως για παράδειγμα κόβοντας τις ετικέτες στο εσωτερικό των ρούχων. Ή να κάνει μικρές προσαρμογές, όπως στο γιακά για παράδειγμα, που θα του επιτρέψουν να μαλακώσει την αντίδραση του παιδιού και να το «πείσει» να πάει στο σχολείο. Προτιμήστε βαμβακερά και μαλακά υφάσματα, φαρδιά ρούχα (ακόμη κι ένα μεγαλύτερο μέγεθος) και μην ξεχνάτε ότι η ασφαλέστερη επιλογή είναι ένα σχέδιο που το έχει δοκιμάσει και του αρέσει.

2^η περίπτωση: κοινωνικές εκδηλώσεις

Σε αρκετά παιδιά δεν τους αρέσει να τα αγγίζουν. Κανένα πρόβλημα εάν είστε μόνοι στο σπίτι, τι γίνεται όμως εάν έχετε επισκέψεις ή έχετε πάει σε κάποια εκδήλωση που απαιτεί χειραψίες, αγκαλιές και φιλιά με κόσμο;

Ορισμένα άλλα παιδιά βιώνουν το ακριβώς αντίθετο. Αρέσκονται στις αγκαλιές, τα φιλιά και τη στενή επαφή, ακόμα και σε καταστάσεις που η συμπεριφορά αυτή θεωρείται ακατάλληλη. Όπως για παράδειγμα σε ένα πάρτι. Είναι ευγενικό να λέει σε κάποιο άλλο παιδί ότι φοράει μια όμορφη μπλούζα ή ότι του πάει το νέο του κούρεμα, δεν είναι σωστό όμως να πιάνει τα μαλλιά των άλλων παιδιών και ν’ αγγίζει τα ρούχα τους.

Γι’ αυτό καλό θα είναι να προετοιμάζετε τα παιδιά για τέτοιες εκδηλώσεις, περιγράφοντάς τους τι θα συμβεί και εξηγώντας τους τα όρια και τους κανόνες που πρέπει να διέπουν τη συμπεριφορά τους. Οι εκπλήξεις δεν βοηθούν σε τέτοιες καταστάσεις, οπότε καλό θα είναι να χρησιμοποιήσετε εβδομαδιαίο πρόγραμμα (για να σηματοδοτήσετε την ημέρα της εκδήλωσης) και κοινωνικές ιστορίες, video ή φωτογραφίες (για να ενημερώσετε το παιδί σχετικά με το τι πρόκειται να συμβεί σε αυτή την εκδήλωση).

3^η περίπτωση: φαγητό σε εστιατόριο

Το θορυβώδες περιβάλλον ενός εστιατορίου ενδέχεται ν’ αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση για τις ακουστικές ευαισθησίες ενός παιδιού. Υπάρχει περίπτωση το παιδί να θελήσει να κρυφτεί κάτω από το τραπέζι ή ακόμα και να τρέξει προς την έξοδο, προκειμένου να γλιτώσει από τον αφόρητο θόρυβο. επιλέξτε ένα σχετικά ήσυχο περιβάλλον και ένα τραπέζι κοντά σε τοίχο για να καθίσει το παιδί, έτσι ώστε τα οπτικά ερεθίσματα να έρχονται μόνο από μπροστά και να είναι λιγότερο απρόβλεπτα-φοβικά για το παιδί.

Υπάρχουν βέβαια και οι λοιπές ευαισθησίες που έχει το παιδί και στο σπίτι. Όπως είναι για παράδειγμα η υφή ενός φαγητού (πχ τραγανό ή σκληρό), η μυρωδιά του (πχ ψάρι ή τυρί) ή ακόμα και η θερμοκρασία στην οποία σερβίρεται ένα φαγητό. Όλα αυτά μπορεί να κάνουν ένα παιδί να αποφεύγει κάποια φαγητά ή να λατρεύει κάποια άλλα. Ως γονιός, θα πρέπει να μάθετε αυτές τις προτιμήσεις του παιδιού, ώστε να ζητήσετε για παράδειγμα ένα αναψυκτικό χωρίς παγάκια ή ένα ποτήρι νερό γεμάτο με πάγο, ανάλογα με τις προτιμήσεις του δικού σας παιδιού, ή να κάνετε τις απαραίτητες τροποποιήσεις στο μενού (να επιλέξετε την αγαπημένη του γαρνιτούρα, να αφαιρέσουν κάποιο συστατικό που απεχθάνεται κ.λ.π). Και πάλι καλό θα είναι να έχετε προετοιμάσει εκ των προτέρων το παιδί, περνώντας έξω από το εστιατόριο, για παράδειγμα, μια δύο μέρες νωρίτερα.

4^η περίπτωση: ψώνια

Ένα μαγαζί γεμάτο κόσμο δεν είναι και ότι καλύτερο για ένα παιδί με δυσκολίες στην αισθητηριακή επεξεργασία. Τα έντονα χρώματα των πινακίδων, ακόμα και ο φωτισμός στο εσωτερικό ενός καταστήματος μπορεί να του φαίνεται πολύ ενοχλητικός. Η ακούσια, αλλά σχεδόν βέβαιη σωματική επαφή με τους λοιπούς πελάτες ενός καταστήματος μπορεί να είναι απλά δυσάρεστη και να κάνει το παιδί απλά νευρικό, μπορεί όμως ακόμα και να πυροδοτήσει μία έκρηξη (tantrum). Καθώς το παιδί αυτό μεγαλώνει, μπορεί απλά ν’ αποφεύγει να πηγαίνει στα μαγαζιά τα Σάββατα που έχουν πολύ κόσμο ή ακόμα και να μην αντέχει στο ελάχιστο στην ιδέα να πάει στα μαγαζιά ή σε μέρη με πολύ κόσμο γενικότερα. Προτιμήστε συνοικιακά μαγαζιά, έναντι εμπορικών κέντρων και ώρες εκτός αιχμής, για λιγότερο κόσμο και φασαρία.

5^η περίπτωση: στην παιδική χαρά

Η παιδική χαρά μπορεί να είναι ο κατεξοχήν τόπος χαράς για τα παιδιά, μπορεί όμως να ξυπνά και δυσάρεστα συναισθήματα. Όπως για παράδειγμα όταν ανεβαίνει ένα παιδί στην τσουλήθρα και μετά αντιλαμβάνεται ότι τα κρύα χερούλια το κάνουν ν’ ανατριχιάζει. Δεν μπορεί ούτε να τσουλήσει προς τα κάτω ούτε να γυρίσει προς τα πίσω. Άλλες έγνοιες μπορεί να είναι η σωματική επαφή με τα άλλα παιδιά ή ακόμα και με τα διάφορα παιχνίδια. Ένας συχνός φόβος ορισμένων παιδιών είναι αυτός του τραυματισμού. Φοβούνται μη χτυπήσουν και γι’ αυτό προτιμούν παιχνίδια που είναι για παιδιά μικρότερης ηλικίας. Όλοι αυτοί, αλλά και άλλοι λόγοι ενδέχεται να ωθήσουν ένα παιδί ν’ αποφεύγει την παιδική χαρά ή να παίζει μόνο του σε μία γωνία όταν πηγαίνει σε αυτή. Μην το πιέσετε να εμπλακεί σε παιχνίδια που δεν αντέχει, αποφύγετε να πηγαίνετε όταν έχει πολύ κόσμο και παίξτε μαζί του, αντί να το αφήσετε μόνο του παρατηρώντας το από το απέναντι παγκάκι. Καλό είναι να πηγαίνετε στην ίδια παιδική χαρά, παρά να δοκιμάζετε συνεχώς νέα μέρη, κάτι που μπορεί να προκαλέσει επιπλέον άγχος στο παιδί.

Ελιζιάννα Χριστοδούλου, Παιδιατρική εργοθεραπεύτρια SIT