Τι αλλάζει όμως στον ύπνο καθώς το παιδί μεγαλώνει;
Πόσες ώρες θα πρέπει να κοιμάται ένα παιδί;
Σε ποια στάδια χωρίζεται ο ύπνος;
Τι προκαλεί η έλλειψη ύπνου;
Ποιες είναι οι διαταραχές του ύπνου;
Είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω την κυρία Αντιγόνη Παπαβασιλείου, Διευθύντρια Παιδο-νευρολογικού Τμήματος στο Νοσοκομείο Παίδων Πεντέλης, σε μία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ομιλία της και θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας χρήσιμες πληροφορίες.
Αλλάζουν διάφορα χαρακτηριστικά του και ειδικότερα η διάρκεια, τα στάδιά του και γενικότερα η αρχιτεκτονική του. Ο ύπνος ακριβέστερα «ωριμάζει» καθώς το παιδί μεγαλώνει, όπως και πολλές άλλες νευρο-αναπτυξιακές παράμετροι, δηλαδή, λειτουργίες που εξαρτώνται από την ανάπτυξη του παιδικού εγκεφάλου.
Διάρκεια του ύπνου
Για παράδειγμα οι αλλαγές που σημειώνονται ως προς τη διάρκεια είναι οι εξής:
- 3μηνών: 15 ώρες ύπνου
- 12 μηνών: 14 ώρες ύπνου
- 2 ετών: 13-14 ώρες ύπνου
- 5 ετών: 11 ώρες ύπνου
- 9 ετών: 10 ώρες ύπνου
- 14 ετών: 9 ώρες ύπνου
- 18 ετών: 8 ώρες ύπνου
Αρχιτεκτονική του ύπνου
Η αρχιτεκτονική του ύπνου εξελίσσεται μέσα στους πρώτους 6 μήνες της ζωής και αποκτά τη μορφή που έχει και στον ενήλικα στην πρώιμη αυτή ηλικία. Ειδικότερα ο ήρεμος ύπνος, που διεθνώς ονομάζεται NonREM, διότι στη διάρκειά του δεν παρατηρούνται οι ταχείες οφθαλμικές κινήσεις που χαρακτηρίζουν το άλλο στάδιο (REM), αποκτά τα 4 στάδιά του, τα οποία διατηρεί για την υπόλοιπη ζωή. Τα στάδια αυτά περιγράφουν την προοδευτική διάβαση από την υπνηλία (στάδιο 1) στο βαθύ ύπνο (στάδιο 4)
Δύο άλλες σημαντικές μεταβολές που αφορούν τα στάδια του ύπνου συμβαίνουν καθώς το παιδί μεγαλώνει:
Η διάρκεια του ύπνου REM, δηλαδή του ύπνου που χαρακτηρίζεται από ταχείες κινήσεις των ματιών και στη διάρκεια του οποίου βλέπουμε συνήθως όνειρα, μειώνεται από ποσοστό 50% που έχει το τελειόμηνο νεογέννητο σε ποσοστό 20-25% στο τέλος της εφηβείας.
Παράλληλα το ποσοστό του βαθέος ύπνου (στάδια 3 & 4 NonREM) μειώνεται από 33% στο φυσιολογικό τελειόμηνο στο 20% στην ενήλικο ζωή.
Επομένως το βρέφος κοιμάται γύρω στις 16 ώρες κάθε μέρα και οι μισές από αυτές είναι σε ύπνο REM και οι άλλες μισές σε ύπνο NonREM, ενώ ο 18χρόνος κοιμάται γύρω στις 8 ώρες και το 80% είναι σε ύπνο ήρεμο (NonREM) και το 20% είναι σε ύπνο REM. Ένας πλήρης κύκλος ύπνου σε ένα βρέφος (δηλαδή ένα κύκλος REM και NonREM) κρατάει ανάμεσα στα 45 και 60 λεπτά, ενώ στα 18 χρόνια φτάνει στα 90 έως 110 λεπτά και παραμένει έτσι και στον νεαρό ενήλικα. Συνολικά, επομένως, αλλάζει η αρχιτεκτονική του ύπνου σε διάφορες ηλικίες.
Απόδοση του ύπνου
Ένα άλλο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της παιδικής ηλικίας είναι ότι ο ύπνος του μικρού παιδιού είναι πολύ αποδοτικός. Αυτό σημαίνει ότι όσες ώρες περίπου περνάει το παιδί στο κρεβάτι κοιμάται, και αυτό αποτελεί άνω του 90% του συνολικού χρόνου που το παιδί βρίσκεται στο κρεβάτι του. Αυτό το ποσοστό μειώνεται στο 80-85% καθώς τα άτομα περνούν στην 3η ηλικία, οπότε ο ύπνος θεωρείται ότι είναι ιδιαίτερα μη αποδοτικός.
Τι σημασία έχει η έλλειψη του ύπνου στη ζωή μας;
Η έλλειψη του ύπνου στον άνθρωπο έχει σοβαρές συνέπειες. Άτομα που έχουν περάσει γύρω στις 200 ώρες με πλήρη στέρηση ύπνου είχαν σοβαρές επιπτώσεις στη γενική τους κατάσταση και στις εγκεφαλικές τους λειτουργίες ειδικότερα. Παρουσίασαν πτώση των βλεφάρων, τρόμο των χειρών, νυσταγμό, μείωση των αντανακλαστικών του κερατοειδούς, όμως ζωηρά τενόντια αντανακλαστικά και ζωηρά φαρυγγικά αντανακλαστικά.
Μελέτες ανεπαρκούς ύπνου στον πληθυσμό (γύρω στις 5 ώρες ημερησίως) έχουν δείξει διαταραχή στις ικανότητες των ατόμων να εκτελέσουν διάφορες δραστηριότητες.
Ο ανεπαρκής ύπνος ή ο μη κανονικός ύπνος έχει σοβαρότατες επιπτώσεις και έχει συνδεθεί με ατυχήματα. Για παράδειγμα, μελέτες έχουν δείξει ότι 62% των ενηλίκων που ρωτήθηκαν δήλωσαν ότι κατά τον προηγούμενο χρόνο είχαν οδηγήσει αυτοκίνητο ενώ νύσταζαν και το 27% από αυτούς δήλωσαν ότι αποκοιμήθηκαν για λίγο τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους ενώ οδηγούσαν. Μία άλλη ενδιαφέρουσα μελέτη που έγινε στη Βόρειο Καρολίνα των ΗΠΑ έδειξε ότι 55% των ατυχημάτων όπου ο οδηγός αποκοιμήθηκε συνέβησαν σε νεαρά άτομα κάτω των 55 ετών.
Στα παιδιά η επίδραση του ανεπαρκούς ή κακής ποιότητας ύπνου έχει άλλες επιπτώσεις και αυτές δυνητικά μακροπρόθεσμες αλλά και σοβαρές.
Κλινικές μελέτες από Κέντρα Μελέτης Διαταραχών Ύπνου έχουν δείξει ότι παιδιά με κακό ύπνο συχνά εμφανίζουν ελλειμματική προσοχή και υπερκινητικότητα, προβλήματα που σαφώς επηρεάζουν τη σχολική τους ζωή και κυρίως τη μάθηση.
Η αντιμετώπιση του προβλήματος του ύπνου έχει ως αποτέλεσμα βελτιωμένη προσοχή και συμπεριφορά κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Διαταραχές του ύπνου
Οι διαταραχές του ύπνου αδρά χωρίζονται σε 3 μεγάλες κατηγορίες:
Αϋπνίες, Υπερυπνίες και Παραϋπνίες. Η πλειονότητα των φαινομένων του ύπνου στα παιδιά ανήκει στην κατηγορία των παραϋπνιών, νευρο-αναπτυξιακών δηλαδή εκδηλώσεων που παρέρχονται καθώς το παιδί μεγαλώνει και ωριμάζει. Δηλαδή δεν αποτελούν ασθένειες, αλλά εκδηλώσεις του ανώριμου εγκεφάλου του παιδιού. Η διάκριση των φαινομένων αυτών από πραγματικές διαταραχές του ύπνου είναι πολύ σημαντική διότι στην μεν 1η περίπτωση δεν χρειάζεται εργαστηριακός έλεγχος ούτε θεραπεία και η πρόγνωση είναι δύσκολη, ενώ στην περίπτωση που υπάρχουν διαταραχές του ύπνου η διάγνωση και η αντιμετώπιση είναι απαραίτητες, ειδάλλως το πρόβλημα είναι δυνατόν να χρονίσει και να δημιουργήσει περαιτέρω δυσκολίες.
Αϋπνίες και υπερυπνίες παρατηρούνται στα παιδιά αλλά με μικρότερη συχνότητα απ’ ό,τι στους ενήλικες.
της Ελιζιάννας Χριστοδούλου, Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια.
0 Σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου