«Η πρώτη μέρα στο σχολείο: απλές συμβουλές για μια θετική και δημιουργική σχολική χρονιά»

Η περίοδος των καλοκαιρινών διακοπών έφτασε στο τέλος της.  Γονείς και παιδιά βρίσκονται στη διαδικασία προετοιμασίας για τη νέα σχολική χρονιά. Συναισθήματα άγχους και ανησυχίας κατακλύζουν τόσο τους γονείς όσο και τα παιδιά.  Καθόλου παράδοξο, αν σκεφτεί κανείς ότι η είσοδος στο σχολείο αποτελεί από τους σημαντικότερους σταθμούς στη ζωή των παιδιών. 

Η πρώτη φορά του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον και ακολούθως η μετάβασή του από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό, από το δημοτικό στο γυμνάσιο και από το γυμνάσιο στο λύκειο, σηματοδοτούν σημαντικές αλλαγές τόσο σε γνωστικό όσο και σε κοινωνικό και συναισθηματικό επίπεδο.  Ιδιαίτερα για τα μικρότερα παιδιά που πηγαίνουν πρώτη φορά στον παιδικό σταθμό ή στο νηπιαγωγείο, η φοίτησή τους στο σχολείο αποτελεί την πρώτη τους εμπειρία παρατεταμένης απομάκρυνσης από το σπίτι.

 Για πολλές συνεχείς ώρες, σε καθημερινή βάση, το παιδί απομακρύνεται από το γνώριμο και προβλέψιμο για εκείνο οικογενειακό περιβάλλον και από τις συνήθειές του,  και μεταφέρεται στο σχολικό περιβάλλον όπου οι απαιτήσεις σε γνωστικό, κοινωνικό, συναισθηματικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο συμπεριφοράς είναι αυξημένες. Αλλά και η μετάβαση του παιδιού από τη μια εκπαιδευτική βαθμίδα στην άλλη συνιστά σημαντικές αλλαγές  καθώς το γνωστικό αντικείμενο γίνεται πιο απαιτητικό, το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται κάθε φορά είναι πιο διευρυμένο (π.χ. περισσότεροι καθηγητές, περισσότερα παιδιά) και το ψυχοσυναισθηματικό στάδιο στο οποίο βρίσκεται το παιδί είναι διαφορετικό (π.χ. προσχολική ηλικία, σχολική ηλικία, προεφηβεία, εφηβεία).

Αρκετοί γονείς προβληματίζονται και ανησυχούν για την προσαρμογή του παιδιού τους στο σχολικό περιβάλλον. Τα ερωτήματα που θέτουν είναι πολλά: « Θα του αρέσει το σχολείο; Θα καταφέρει να προσαρμοστεί; Θα τα καταφέρει με τα μαθήματα; Θα γνωρίσει καινούριους φίλους;». 

Επίσης, ο φόβος των γονιών μήπως το παιδί τους εκδηλώσει σχολική άρνηση ή φοβία με το σχολείο είναι παρόν πολλές φορές πριν ακόμα το παιδί ξεκινήσει να πηγαίνει στο σχολείο. Είναι κατανοητό, λοιπόν, ότι τόσο τα παιδιά αλλά και οι γονείς έχουν ανάγκη να προετοιμαστούν ψυχολογικά για αυτή τη σημαντική μέρα για να είναι όσο γίνεται πιο ομαλή η προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο.

Παρακάτω ακολουθούν ορισμένα χρήσιμα βήματα που θα μπορούσατε να ακολουθήσετε:

•     Βοηθήστε το παιδί να εξοικειωθεί με το σχολικό περιβάλλον. Κάποιες μέρες πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς, θα μπορούσατε να επισκεφθείτε μαζί με το παιδί σας το καινούριο σχολείο στο οποίο θα ξεκινήσει να πηγαίνει. Θα του δοθεί η ευκαιρία να εξερευνήσει το σχολείο και να δει για παράδειγμα τις σχολικές τάξεις στις οποίες θα κάνει μάθημα, το προαύλιο στο οποίο θα παίζει με τους φίλους του. Η εξοικείωση με το νέο για εκείνον περιβάλλον θα το βοηθήσει σημαντικά να αισθανθεί πιο ασφαλές και θα του μειώσει σε σημαντικό βαθμό το άγχος του για το «άγνωστο».

•      Επιλέξτε μαζί με το παιδί τα σχολικά είδη. Είναι σημαντικό να δώσετε την πρωτοβουλία στο παιδί να επιλέξει το ίδιο τη σχολική του τσάντα, την γραφική ύλη και να του δώσετε την ευκαιρία να δει τη διαδικασία της σχολικής προετοιμασίας ως μια ευχάριστη διαδικασία στην οποία έχει λόγο και το ίδιο.

•      Επιστρέψτε σε ένα πρόγραμμα καθημερινής ρουτίνας. Καθώς οι καλοκαιρινές διακοπές τελείωσαν, όλοι χρειαζόμαστε χρόνο προσαρμογής και επαναφοράς στο καθημερινό πρόγραμμα. Πόσο μάλλον τα παιδιά..Γι’ αυτό θα ήταν ωφέλιμο, μια βδομάδα-10 μέρες πριν ξεκινήσει το σχολείο, να βάλετε ένα πρόγραμμα καθημερινής ρουτίνας όσον αφορά τον ύπνο, το φαγητό, τη μείωση της τηλεόρασης και της χρήσης υπολογιστών ή ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Αυτό θα βοηθήσει σημαντικά τα παιδιά να προσαρμοστούν σταδιακά και να ενταχθούν πιο ομαλά στο σχολικό περιβάλλον και τη ρουτίνα του σχολείου.

•      Σε παιδιά μικρότερης ηλικίας που πηγαίνουν πρώτη φορά στον παιδικό σταθμό, μείνετε μαζί του κατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών στον παιδικό σταθμό, αν σας το ζητήσει.   Σταδιακά μειώνετε το χρόνο που κάθεστε μαζί του έτσι, ώστε σε λίγες μέρες να το πηγαίνετε απλά και να φεύγετε.

•      Συζητήστε με το παιδί για την πρώτη αυτή μέρα στο σχολείο. Είναι πολύ σημαντικό για το παιδί, να είστε ανοιχτοί μαζί του και να απαντάτε σε τυχόν απορίες του και να ακούτε το άγχος του και τις αγωνίες του. Προετοιμάστε το για το τι θα συναντήσει όσον αφορά τα μαθήματα, τις δασκάλες, τους συμμαθητές του και μιλήστε του για το σχολείο ως κάτι φυσιολογικό και οικείο κι όχι κάτι φοβερό και τρομακτικό. Γι’ αυτό, καλό είναι να μη φέρνετε συνέχεια το θέμα συζήτησης γύρω από το σχολείο και να του μιλάτε συνέχεια γι’ αυτό καθώς υπάρχει το ενδεχόμενο να αγχωθεί πολύ και να φοβηθεί.  Τονίστε τα θετικά που μπορεί να προσφέρει το σχολείο σε επίπεδο γνώσεων, γνωριμιών και συμπεριφοράς.

•      Δείξετε εμπιστοσύνη στο παιδί σας και προσπαθήστε να διαχειριστείτε το άγχος σας. Έχοντας στο μυαλό σας τις δικές σας σχολικές εμπειρίες και το άγχος της αλλαγής που κι εσείς κατά καιρούς έχετε βιώσει μπροστά στο «άγνωστο» και το «καινούριο», δείξτε κατανόηση και υπομονή. Ιδιαίτερα τις πρώτες μέρες, αφιερώστε περισσότερο χρόνο με το παιδί σας και προσπαθείτε περισσότερο να το ακούτε παρά να του δίνετε συνέχεια συμβουλές.

•      Εμπιστευτείτε τον εαυτό σας. Μπορεί να ακούτε πολλά από το οικογενειακό και κοινωνικό σας περιβάλλον (π.χ. δεν θα έπρεπε να κλαίει που πηγαίνει στο σχολείο, το δικό μου το παιδί ήταν πολύ χαρούμενο όταν πήγε στο σχολείο κλπ), αλλά πρέπει να έχετε στο μυαλό σας, ότι το κάθε άτομο παρουσιάζει διαφορετικό ρυθμό προσαρμογής στην αλλαγή. Άλλα άτομα προσαρμόζονται πιο γρήγορα, κάποια άλλα χρειάζονται περισσότερο χρόνο. Με σεβασμό στο ρυθμό και τα συναισθήματα του παιδιού σας, δώστε του χρόνο και σταθείτε δίπλα του στη σημαντική αυτή φάση της ζωής του. Καλό είναι να έχετε επαφή και επικοινωνία με τους εκπαιδευτικούς και να τους εμπιστευτείτε, για να είστε ενήμεροι για την πορεία του παιδιού σας.

•      Σε περίπτωση που υπάρχουν συμπτώματα σχολικής άρνησης, άγχους, νευρικότητας  ή επιθετικότητας καθώς ακόμα και ψυχοσωματικά συμπτώματα (π.χ. νυχτερινή ενούρηση, κοιλιακοί πόνοι, δυσκολίες στον ύπνο) τα οποία επιμένουν, καλό είναι να συμβουλευτείτε ένα ψυχολόγο για να διερευνήσετε πιθανά αίτια και τρόπους αντιμετώπισης για την ομαλή προσαρμογή του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον.

Καλή σχολική χρονιά, λοιπόν, σε μικρούς και μεγάλους!!!

της Μαριάνα Μιχαλάκη,Ψυχολόγος, MSc Ψυχολογία Υγείας- Συντονίστρια Ομάδων Σχολών Γονέων-Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού- Ειδικευόμενη στη Συστημική Ψυχοθεραπεία