Οι τελευταίες έρευνες αγκαλιάζονται από προοδευτικά εκπαιδευτικά ευρήματα για μία εκπαίδευση βασισμένη στη λειτουργία του εγκεφάλου.
• Πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος;
• Πως μαθαίνουν και αναπτύσσονται οι μαθητές μέσα στις σχολικές αίθουσες;
• Τα συναισθήματα (αρνητικά η θετικά) παίζουν κάποιο ρόλο; Και αν ναι, ποιο;
Η ψυχολογία και οι νευροεπιστήμες έχουν επιτέλους συγχωνευτεί για να συνδυάσουν τη γνώση για το πως ο εγκέφαλος μαθαίνει, απορροφά και σκέφτεται με το πώς ο εγκέφαλος λειτουργεί και αναπτύσσεται. Τρέχουσες εξελίξεις στην νευροεπιστήμη επιτρέπουν να κατασταθεί δυνατή μία νέα εκτίμηση για την πολυπλοκότητα και ατομικότητα με την οποία τα ανθρώπινα όντα μαθαίνουν και μεγαλώνουν. (Madrazo & Motz, 2005).
Λίγα λόγια για τον εγκέφαλο
Ο εγκέφαλος είναι χωρισμένος σε δύο μέρη, τα εγκεφαλικά ημισφαίρια. Τα δύο ημισφαίρια χωρίζονται από το μεσολόβιο. Το λεπτό αυτό στρώμα, λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ των δύο ημισφαιρίων τα οποία αν και διαφορετικά στις λειτουργίες τους, χάρη στο μεσολόβιο λειτουργούν σαν ένα. Κάτω από τον εγκεφαλικό φλοιό βρίσκεται το μεταιχμιακό σύστημα, το μέρος που τοποθετείται το ασυνείδητο του ανθρώπου και που επιπλέον επηρεάζει τις εμπειρίες μας.
Η δουλειά του είναι να τροφοδοτεί με πληροφορίες το «συνειδητό» τμήμα. Τα συναισθήματα παράγονται στο μεταιχμιακό σύστημα, μαζί με πολλές παροτρύνσεις που κατευθύνουν τις συμπεριφορές μας και που συνήθως βοηθάει στην επιβίωση. (Weiss, 2000).
Η αμυγδαλή και ο ιππόκαμπος είναι δύο δομές στο κέντρο του μεταιχμιακού συστήματος. Μαζί σε συνεργασία, παίζουν ένα ενεργό ρόλο στις προσωπικές μας πράξεις, αντιδράσεις, συναισθήματα και κίνηση. Η αμυγδαλή κάθεται στην κορυφή του εγκεφαλικού στελέχους, ερμηνεύοντας την είσοδο και ρυθμίζοντας τα συναισθήματα και τη φυσική ετοιμότητα που σχετίζεται με το αρνητικό στρες (για παράδειγμα βοηθάει τη ροή της ανδρεναλίνης στο σύστημα των αντιδράσεων. (Davis, 2004).
Μάθηση βασισμένη στην εγκεφαλική λειτουργία
Κατά τον J. Diane Connell (2005), οι αρχές της Μάθησης Βασισμένης στην Εγκεφαλική Λειτουργία, και είναι οι εξής:
1. Ο εγκέφαλος είναι ένας παράλληλος επεξεργαστής: Ο εγκέφαλος εκτελεί πολλές λειτουργίες αυθόρμητα και ταυτόχρονα(σκέψη και συναισθήματα).
2. Η μάθηση συμπεριλαμβάνει όλη την φυσιολογία: Ο εγκέφαλος και το σώμα συμμετέχουν στη μάθηση.
3. Η αναζήτηση νοήματος είναι έμφυτη: Η αναζήτηση του μυαλού για νόημα είναι πολύ προσωπικό ζήτημα.
4. Η αναζήτηση νοήματος προκύπτει από τα σχήματα: Ο εγκέφαλος είναι σχεδιασμένος για να αντιλαμβάνεται και να γενικεύει τα σχήματα, αντιστέκεται στα σχέδια που έχουν επιβληθεί και δεν έχουν ουσία.
5. Τα συναισθήματα είναι κριτές των σχημάτων: Τα συναισθήματα μας είναι βασισμένα στην εγκεφαλική λειτουργία: παίζουν σημαντικό ρόλο στη λήψη αποφάσεων.
6. Ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί όλα τα μέρη ταυτόχρονα:Το αριστερό και το δεξί ημισφαίριο έχουν διαφορετικές λειτουργίες, αλλά είναι σχεδιασμένα να δουλεύουν μαζί.
7. Η μάθηση περιλαμβάνει και την εστιασμένη προσοχή και περιφερική αντίληψη.
8. Η μάθηση περιλαμβάνει πάντα συνειδητές και ασυνείδητες διεργασίες: υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ του συνειδητού και του ασυνείδητού.
9. Έχουμε τουλάχιστον δύο ειδών μνήμη: χωρική (αυτοβιογραφική) και τη μνήμη συνήθειας. Η χωρική, ή η αυτοβιογραφική μνήμη, «χτίζει σχέσεις μεταξύ γεγονότων συμβάντων και εμπειριών.
10. Η μάθηση είναι αναπτυξιακή: Τα παιδιά και ο εγκέφαλός τους, ωφελούνται από τα ενισχυμένο οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον.
11. Η μάθησηενισχύεται απότην πρόκληση καιαναστέλλεται απόαπειλή.
Τα συναισθήματα ΟΝΤΩΣ επηρεάζουν τη μαθησιακή ικανότητα
Μία βασική πτυχή της ΜΒΛΕ είναι ότι τα συναισθήματα επηρεάζουν τη μαθησιακή μας ικανότητα. Οι εγκέφαλοί μας διαρκώς προσπαθούν να κάνουν συνδέσεις μεταξύ νόησης και συναισθήματος. Ο εγκέφαλος επισυνάπτει συναισθήματα σε κάθε γεγονός και σκέψη, δημιουργώντας πρότυπα με νόημα. Το συναισθηματικό μας σύστημα καθοδηγεί την προσοχή μας, η οποία καθοδηγεί τη μάθηση και τη μνήμη και οτιδήποτε άλλο κάνουμε. Είναι βιολογικά αδύνατο, να μάθουμε και να θυμηθούμε κάτι στο οποίο δίνουμε ελάχιστη σημασία και προσοχή. Το συναισθηματικό σύστημα μας λέει τι είναι σημαντικό και αν αξίζει να δώσουμε ενέργεια και προσπάθεια σε αυτό. (Connell, 2009).
Πως τα συναισθήματα επηρεάζουν τη μάθηση
Στο βιβλίο «Συγκέντρωση», της Petra Thorbritz (2009), περιγράφεται πολύ εύστοχα γεγονός ότι τα θετικά συναισθήματα κατά τη διαδικασία της μάθησης δίνουν κίνητρο στο άτομο για μάθηση καθώς «ο εγκέφαλος του ατόμου ενεργοποιείται μέσω του ενδογενούς συστήματος επιβράβευσης» και ότι «αυτή η διεργασία προκαλεί τη διάθεση για διαρκώς καινούρια μάθηση». Αλλά και τα αρνητικά συναισθήματα, όπως ο φόβος και το στρες, μπλοκάρουν κάθε προσπάθεια σκέψης».
Οι Mayer και Salovey (1997) γράφουν για τη σύνδεση μεταξύ συναισθήματος και μάθησης. «Τα θετικά συναισθήματα μπορούν να τροποποιήσουν την οργάνωση της μνήμης έτσι ώστε το γνωσιακό υλικό είναι καλύτερα ενωμένα και οι ποικίλες ιδέες μοιάζουν πιο σχετικές». Οι συναισθηματικές μας ικανότητες δεν είναι μόνο ικανές για επιτακτική ορθολογική σκέψη, αλλά επίσης πυροδοτούν εγγενή ένστικτα επιβίωσης.
Άρα …
Οι υγιείς σχέσεις προσκόλλησης που δημιουργούνται κατά τα πρώτα χρόνια την ζωής του ανθρώπου προωθούν τη μάθηση και επαναλαμβάνουν καλές εμπειρίες. Ένας γονιός αντανακλά ένα καλά οργανωμένο παιδικό μυαλό. Το αποτέλεσμα είναι να αναπτυχθεί ένα άτομο με δυνατή την αίσθηση του εαυτού και οργανισμού. Παιδιά τα οποία έχουν βιώσει τραυματικές εμπειρίες και γεγονότα μπορούν να τις συγκρατήσουν στη διαδικαστική (μακρόχρονη μνήμη).
Οι αναμνήσεις αυτές δε θα ανακαλούνται με λέξεις αλλά συγκρατούνται στην μνήμη του σώματος. Οι μελέτες δείχνουν λοιπόν ότι, λόγω της συμβολικής τους λειτουργίας, το διάβασμα, το γράψιμο και τα μαθηματικά μπορούν να γίνουν η αρένα για την έκφραση των συναισθηματικών δυσκολιών για τα ανασφαλή παιδιά. Η μάθηση, όπως ειπώθηκε ήδη, ξεκινάει εντός της πρώτης σχέσης με τον ενήλικα που φροντίζει το παιδί και οι ασυνείδητες φαντασιώσεις αναδύονται από τις βρεφικές εμπειρίες.
• Πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος;
• Πως μαθαίνουν και αναπτύσσονται οι μαθητές μέσα στις σχολικές αίθουσες;
• Τα συναισθήματα (αρνητικά η θετικά) παίζουν κάποιο ρόλο; Και αν ναι, ποιο;
Η ψυχολογία και οι νευροεπιστήμες έχουν επιτέλους συγχωνευτεί για να συνδυάσουν τη γνώση για το πως ο εγκέφαλος μαθαίνει, απορροφά και σκέφτεται με το πώς ο εγκέφαλος λειτουργεί και αναπτύσσεται. Τρέχουσες εξελίξεις στην νευροεπιστήμη επιτρέπουν να κατασταθεί δυνατή μία νέα εκτίμηση για την πολυπλοκότητα και ατομικότητα με την οποία τα ανθρώπινα όντα μαθαίνουν και μεγαλώνουν. (Madrazo & Motz, 2005).
Λίγα λόγια για τον εγκέφαλο
Ο εγκέφαλος είναι χωρισμένος σε δύο μέρη, τα εγκεφαλικά ημισφαίρια. Τα δύο ημισφαίρια χωρίζονται από το μεσολόβιο. Το λεπτό αυτό στρώμα, λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ των δύο ημισφαιρίων τα οποία αν και διαφορετικά στις λειτουργίες τους, χάρη στο μεσολόβιο λειτουργούν σαν ένα. Κάτω από τον εγκεφαλικό φλοιό βρίσκεται το μεταιχμιακό σύστημα, το μέρος που τοποθετείται το ασυνείδητο του ανθρώπου και που επιπλέον επηρεάζει τις εμπειρίες μας.
Η δουλειά του είναι να τροφοδοτεί με πληροφορίες το «συνειδητό» τμήμα. Τα συναισθήματα παράγονται στο μεταιχμιακό σύστημα, μαζί με πολλές παροτρύνσεις που κατευθύνουν τις συμπεριφορές μας και που συνήθως βοηθάει στην επιβίωση. (Weiss, 2000).
Η αμυγδαλή και ο ιππόκαμπος είναι δύο δομές στο κέντρο του μεταιχμιακού συστήματος. Μαζί σε συνεργασία, παίζουν ένα ενεργό ρόλο στις προσωπικές μας πράξεις, αντιδράσεις, συναισθήματα και κίνηση. Η αμυγδαλή κάθεται στην κορυφή του εγκεφαλικού στελέχους, ερμηνεύοντας την είσοδο και ρυθμίζοντας τα συναισθήματα και τη φυσική ετοιμότητα που σχετίζεται με το αρνητικό στρες (για παράδειγμα βοηθάει τη ροή της ανδρεναλίνης στο σύστημα των αντιδράσεων. (Davis, 2004).
Μάθηση βασισμένη στην εγκεφαλική λειτουργία
Κατά τον J. Diane Connell (2005), οι αρχές της Μάθησης Βασισμένης στην Εγκεφαλική Λειτουργία, και είναι οι εξής:
1. Ο εγκέφαλος είναι ένας παράλληλος επεξεργαστής: Ο εγκέφαλος εκτελεί πολλές λειτουργίες αυθόρμητα και ταυτόχρονα(σκέψη και συναισθήματα).
2. Η μάθηση συμπεριλαμβάνει όλη την φυσιολογία: Ο εγκέφαλος και το σώμα συμμετέχουν στη μάθηση.
3. Η αναζήτηση νοήματος είναι έμφυτη: Η αναζήτηση του μυαλού για νόημα είναι πολύ προσωπικό ζήτημα.
4. Η αναζήτηση νοήματος προκύπτει από τα σχήματα: Ο εγκέφαλος είναι σχεδιασμένος για να αντιλαμβάνεται και να γενικεύει τα σχήματα, αντιστέκεται στα σχέδια που έχουν επιβληθεί και δεν έχουν ουσία.
5. Τα συναισθήματα είναι κριτές των σχημάτων: Τα συναισθήματα μας είναι βασισμένα στην εγκεφαλική λειτουργία: παίζουν σημαντικό ρόλο στη λήψη αποφάσεων.
6. Ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί όλα τα μέρη ταυτόχρονα:Το αριστερό και το δεξί ημισφαίριο έχουν διαφορετικές λειτουργίες, αλλά είναι σχεδιασμένα να δουλεύουν μαζί.
7. Η μάθηση περιλαμβάνει και την εστιασμένη προσοχή και περιφερική αντίληψη.
8. Η μάθηση περιλαμβάνει πάντα συνειδητές και ασυνείδητες διεργασίες: υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ του συνειδητού και του ασυνείδητού.
9. Έχουμε τουλάχιστον δύο ειδών μνήμη: χωρική (αυτοβιογραφική) και τη μνήμη συνήθειας. Η χωρική, ή η αυτοβιογραφική μνήμη, «χτίζει σχέσεις μεταξύ γεγονότων συμβάντων και εμπειριών.
10. Η μάθηση είναι αναπτυξιακή: Τα παιδιά και ο εγκέφαλός τους, ωφελούνται από τα ενισχυμένο οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον.
11. Η μάθησηενισχύεται απότην πρόκληση καιαναστέλλεται απόαπειλή.
Τα συναισθήματα ΟΝΤΩΣ επηρεάζουν τη μαθησιακή ικανότητα
Μία βασική πτυχή της ΜΒΛΕ είναι ότι τα συναισθήματα επηρεάζουν τη μαθησιακή μας ικανότητα. Οι εγκέφαλοί μας διαρκώς προσπαθούν να κάνουν συνδέσεις μεταξύ νόησης και συναισθήματος. Ο εγκέφαλος επισυνάπτει συναισθήματα σε κάθε γεγονός και σκέψη, δημιουργώντας πρότυπα με νόημα. Το συναισθηματικό μας σύστημα καθοδηγεί την προσοχή μας, η οποία καθοδηγεί τη μάθηση και τη μνήμη και οτιδήποτε άλλο κάνουμε. Είναι βιολογικά αδύνατο, να μάθουμε και να θυμηθούμε κάτι στο οποίο δίνουμε ελάχιστη σημασία και προσοχή. Το συναισθηματικό σύστημα μας λέει τι είναι σημαντικό και αν αξίζει να δώσουμε ενέργεια και προσπάθεια σε αυτό. (Connell, 2009).
Πως τα συναισθήματα επηρεάζουν τη μάθηση
Στο βιβλίο «Συγκέντρωση», της Petra Thorbritz (2009), περιγράφεται πολύ εύστοχα γεγονός ότι τα θετικά συναισθήματα κατά τη διαδικασία της μάθησης δίνουν κίνητρο στο άτομο για μάθηση καθώς «ο εγκέφαλος του ατόμου ενεργοποιείται μέσω του ενδογενούς συστήματος επιβράβευσης» και ότι «αυτή η διεργασία προκαλεί τη διάθεση για διαρκώς καινούρια μάθηση». Αλλά και τα αρνητικά συναισθήματα, όπως ο φόβος και το στρες, μπλοκάρουν κάθε προσπάθεια σκέψης».
Οι Mayer και Salovey (1997) γράφουν για τη σύνδεση μεταξύ συναισθήματος και μάθησης. «Τα θετικά συναισθήματα μπορούν να τροποποιήσουν την οργάνωση της μνήμης έτσι ώστε το γνωσιακό υλικό είναι καλύτερα ενωμένα και οι ποικίλες ιδέες μοιάζουν πιο σχετικές». Οι συναισθηματικές μας ικανότητες δεν είναι μόνο ικανές για επιτακτική ορθολογική σκέψη, αλλά επίσης πυροδοτούν εγγενή ένστικτα επιβίωσης.
Άρα …
Οι υγιείς σχέσεις προσκόλλησης που δημιουργούνται κατά τα πρώτα χρόνια την ζωής του ανθρώπου προωθούν τη μάθηση και επαναλαμβάνουν καλές εμπειρίες. Ένας γονιός αντανακλά ένα καλά οργανωμένο παιδικό μυαλό. Το αποτέλεσμα είναι να αναπτυχθεί ένα άτομο με δυνατή την αίσθηση του εαυτού και οργανισμού. Παιδιά τα οποία έχουν βιώσει τραυματικές εμπειρίες και γεγονότα μπορούν να τις συγκρατήσουν στη διαδικαστική (μακρόχρονη μνήμη).
Οι αναμνήσεις αυτές δε θα ανακαλούνται με λέξεις αλλά συγκρατούνται στην μνήμη του σώματος. Οι μελέτες δείχνουν λοιπόν ότι, λόγω της συμβολικής τους λειτουργίας, το διάβασμα, το γράψιμο και τα μαθηματικά μπορούν να γίνουν η αρένα για την έκφραση των συναισθηματικών δυσκολιών για τα ανασφαλή παιδιά. Η μάθηση, όπως ειπώθηκε ήδη, ξεκινάει εντός της πρώτης σχέσης με τον ενήλικα που φροντίζει το παιδί και οι ασυνείδητες φαντασιώσεις αναδύονται από τις βρεφικές εμπειρίες.
0 Σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου