Είμαι κακό παιδί;

Για πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ, Asperger, ΔΑΔ ή άλλες διαταραχές, σχηματίζεται η λανθασμένη εντύπωση ότι με τη συμπεριφορά τους παρενοχλούν τα άλλα παιδιά και όχι μόνο. Εντύπωση η οποία περνάει και στα ίδια, τα οποία αναρωτιούνται αν είναι "κακά παιδιά" και γεμίζουν ενοχές. Συχνά δε αναρωτιούνται αν η μαμά έπαψε να τα αγαπά, επειδή ήταν ανήσυχα, ή αν η δασκάλα που τα μάλωσε θα βάλει κακό βαθμό.

Αλήθεια όμως τί σημαίνει "καλό" και "κακό" παιδί; Για μένα όλα τα παιδιά είναι καλά! Υπάρχουν βέβαια συμπεριφορές παραβατικές, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα βάλουμε την ταμπέλα "κακό παιδί"!

Άθελά τους, είτε λόγω υπερκινητικότητας είτε λόγω αυθορμητισμού και έντονης παρόρμησης, συχνά τα παιδιά το παρακάνουν με αποτέλεσμα να "πληγώνουν" τα υπόλοιπα παιδιά. Το να χαρακτηρίζουμε ένα παιδί "κακό" ή να του φωνάζουμε, δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να βελτιώσει τη συμπεριφορά του. Θα πρέπει λοιπόν να βρούμε άλλους τρόπους για να του δείξουμε ότι αυτό που έκανε δεν πρέπει να επαναληφθεί.

Πρώτα απ' όλα, θα πρέπει να του μάθουμε την αυτοσυγκράτηση. Πρέπει να μάθει να εκφράζει τα συναισθήματά του με πράξεις, μέχρις ενός σημείου όμως, ώστε να μη γίνεται ενοχλητικό για τα άλλα παιδιά. Αν βέβαια το παιδί έχει συχνά βίαια ξεσπάσματα θυμού, αυτή είναι άλλη περίπτωση και θα πρέπει να ληφθούν άλλα, πιο δραστικά, μέτρα για τον περιορισμό τους. Μπορεί λοιπόν να μάθει ορισμένους τρόπους να ηρεμεί, όταν μία κατάσταση το φέρνει στα όρια του π.χ. να κρατήσει την αναπνοή του, να μετρήσει μέχρι το 50, να χρησιμοποιήσει κάποιο αγχωλυτικό μπαλάκι ή απλά να υποχωρήσει όταν κάποια κατάσταση αρχίζει να γίνεται εκνευριστική γι' αυτό.

Συζητείστε μαζί του το πρόβλημα και θέστε ορισμένους κανόνες. Δώστε του να καταλάβει ότι δεν επιτρέπεται να χτυπάει, να κλωτσάει ή να σπρώχνει τα άλλα παιδιά. Συχνά είναι βοηθητικό να οπτικοποιείτε τους κανόνες (π.χ. σκίτσο με απαγορευτικό σήμα). Πολλές φορές, κάποια παιδιά  δυσκολεύονται να αντιληφθούν ότι τα άλλα παιδιά πονούν και ότι ειλικρινά δεν περνούν καλά παίζοντας ένα λίγο πιο "σκληρό" παιχνίδι. Νομίζει ότι επειδή εκείνο περνάει καλά και του αρέσει το λίγο πιο άγαρμπο και σκληρό παιχνίδι, το ίδιο αρέσει και στα άλλα παιδιά.

Εντοπίστε τους λόγους των εκρήξεων του παιδιού. Οι λόγοι αυτοί μπορεί να είναι κάποια μέρη (πχ με δυνατή μουσική), κάποια άλλα παιδιά (τα οποία για κάποιο λόγο δεν τα συμπαθεί ιδιαίτερα) ή ακόμα και κάποιες δραστηριότητες (π.χ. το γεγονός ότι πρέπει να περιμένει στην ουρά για να πάρει μια πορτοκαλάδα και δεν μπορεί να την πάρει απευθείας από το ψυγείο).
Μάθετε στο παιδί εναλλακτικούς τρόπους για να συγκρατείται. Αν δεν του αρέσει για παράδειγμα το παιχνίδι που παίζουν τα άλλα παιδιά στο διάλειμμα, μπορεί να μην παίξει μαζί τους. Είναι καλύτερο από το να τσακωθεί με όλα τα άλλα παιδιά, προσπαθώντας να τους επιβάλλει να παίξουν το παιχνίδι που του αρέσει εκείνου. 

Προσπαθήστε να προλάβετε μια δυσάρεστη κατάσταση, παρά να ψάχνετε τρόπους πυρόσβεσης!

της Ελιζιάννας Χριστοδούλου, Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια SIT