Αυτός συνήθως ο χαρακτηρισμός αρχίζει να αποδίδεται και καμιά φορά να επικολλάται εφ όρου ζωής στα παιδιά εκεί γύρω στα 2 με 3 έτη και αυτό καθόλου τυχαία και συμπτωματικά. Πραγματικά, σε αυτή την αναπτυξιακή φάση, τα παιδιά γίνονται, ορισμένοι γονείς χρησιμοποιούν το ρήμα μεταμορφώνονται, σε πλάσματα επιθετικά και πεισματάρικα «το παιδί μου απο αγγελάκι έγινε διαολάκι» λένε. Μόνιμη απάντηση στα περισσότερα από όσα τους ζητούνται ή τους προτείνονται είναι το «όχι».
Πρόκειται για μια φυσιολογική και αναμενόμενη φάση ηλικιακή που καθόλου δεν σημαίνει ότι τα παιδιά είναι αντιδραστικά ή κακομαθημένα παλιοπαιδα ή απλά ότι είναι έτσι ο χαρακτήρας τους και τέλος. Το «όχι» και το «εγώ» που συχνά προτάσσουν λεκτικά τα παιδιά είναι ένα σαφές σημάδι προσωπικής διαφοροποιήσης του παιδιού, μια προσπάθεια δόμησης μιας κάποιας ταυτότητας.
Πρόκειται για μια φυσιολογική και αναμενόμενη φάση ηλικιακή που καθόλου δεν σημαίνει ότι τα παιδιά είναι αντιδραστικά ή κακομαθημένα παλιοπαιδα ή απλά ότι είναι έτσι ο χαρακτήρας τους και τέλος. Το «όχι» και το «εγώ» που συχνά προτάσσουν λεκτικά τα παιδιά είναι ένα σαφές σημάδι προσωπικής διαφοροποιήσης του παιδιού, μια προσπάθεια δόμησης μιας κάποιας ταυτότητας.
Ο καλύτερος τρόπος να το κάνουν είναι μέσα από την αντίθεση και την διαφοροποίηση προς τους γονείς, ενώ παράλληλα διεκδικούν την θέση τους στον αστερισμό της οικογένειας. Είναι λοιπόν χρήσιμο για τους γονείς σε αυτή την φάση να μην μπούν σε έναν ανταγωνισμό δύναμης για το ποιος έχει δίκιο ή άδικο, αλλά να αντλήσουν υπομονή και ψυχραιμία μα και μπόλικη κατανόηση καθώς θα δουν ότι μετά τα τρία και εως τα τέσσερα τα πείσματα και ο αρνητισμός ελλατώνονται αισθητά.
Μια ακόμη παράμετρος της συμπεριφοράς ενός «πεισματάρικου» παιδιού είναι και ο θυμός. Τα παιδιά εκδηλώνουν θυμό σε οποιαδήποτε ηλικία ωστόσο ανάμεσα στα 2,5 με 5 έτη και λόγω της φάσης αυτονόμησης που περιγράψαμε παραπάνω, υπάρχει μια κορύφωση εκδηλώσεων που πολύ συχνά αποδίδονται ως εκρήξεις οργής ή νευρικές κρίσεις μιας και το παιδί φτάνει σε σημείο να ουρλιάζει ή να χτυπιέται κάτω δονούμενο απο την ένταση των επιθυμιών και των συναισθημάτων του.
Τα αίτια μπορεί να είναι πολλά:
1) φτωχή επικοινωνία με το περιβάλλον και αδυναμία λεκτικής εκφρασης των αναγκών
2) μη ανταπόκριση των γονιών ακόμη και όταν το παιδί εκφράζει τις ανάγκες αυτές
3) όταν νιώθει ένα παιδί ότι δεν έχει δικαίωμα επιλογών
4) στον αντίποδα όταν οι γονεις είναι υπερβολικά επιεικείς και διαλλακτικοί και το παιδί παίρνει περισσότερη εξουσία από όσο του πρέπει ή τέλος
5) μια σημαντική αλλαγή ή απώλεια στη ζωη της οικογένειας (μετακόμιση, ερχομός μωρού, θάνατος).
Με κάποιο τρόπο οι συμπεριφορές αυτές έχουν ως στόχο την επικέντρωση προσοχής, την επίδειξη δύναμης και πολύ συχνά οι γονείς καταλήγουν και οι ίδιοι θυμωμένοι, πληγωμένοι, εξουθενωμένοι.
Ποια στάση λοιπόν είναι καλό να κρατήσουν οι γονείς, λαμβάνοντας πάντα υπόψην τις διαφοροποιήσεις κάθε παιδιού και γονέα καθώς και της μεταξύ τους σχέσης;
Το πιο βασικό είναι η διατήρηση της ηρεμίας και του αυτοελέγχου, σίγουρα δεν θα ωφελήσει να πάθει και ο γονιός κρίση μιας και αυτό είναι μια επιβραβευση, αρνητική βεβαίως, ωστόσο επιθυμητη από το παιδί που προσπαθεί να χειριστεί την κατάσταση. Οπότε αγνοήστε την κρίση και αφήστε το παιδί να ηρεμήσει, ακόμη και αν πρέπει να αλλάξετε χώρο εσείς.
Μια ακόμη παράμετρος της συμπεριφοράς ενός «πεισματάρικου» παιδιού είναι και ο θυμός. Τα παιδιά εκδηλώνουν θυμό σε οποιαδήποτε ηλικία ωστόσο ανάμεσα στα 2,5 με 5 έτη και λόγω της φάσης αυτονόμησης που περιγράψαμε παραπάνω, υπάρχει μια κορύφωση εκδηλώσεων που πολύ συχνά αποδίδονται ως εκρήξεις οργής ή νευρικές κρίσεις μιας και το παιδί φτάνει σε σημείο να ουρλιάζει ή να χτυπιέται κάτω δονούμενο απο την ένταση των επιθυμιών και των συναισθημάτων του.
Τα αίτια μπορεί να είναι πολλά:
1) φτωχή επικοινωνία με το περιβάλλον και αδυναμία λεκτικής εκφρασης των αναγκών
2) μη ανταπόκριση των γονιών ακόμη και όταν το παιδί εκφράζει τις ανάγκες αυτές
3) όταν νιώθει ένα παιδί ότι δεν έχει δικαίωμα επιλογών
4) στον αντίποδα όταν οι γονεις είναι υπερβολικά επιεικείς και διαλλακτικοί και το παιδί παίρνει περισσότερη εξουσία από όσο του πρέπει ή τέλος
5) μια σημαντική αλλαγή ή απώλεια στη ζωη της οικογένειας (μετακόμιση, ερχομός μωρού, θάνατος).
Με κάποιο τρόπο οι συμπεριφορές αυτές έχουν ως στόχο την επικέντρωση προσοχής, την επίδειξη δύναμης και πολύ συχνά οι γονείς καταλήγουν και οι ίδιοι θυμωμένοι, πληγωμένοι, εξουθενωμένοι.
Ποια στάση λοιπόν είναι καλό να κρατήσουν οι γονείς, λαμβάνοντας πάντα υπόψην τις διαφοροποιήσεις κάθε παιδιού και γονέα καθώς και της μεταξύ τους σχέσης;
Το πιο βασικό είναι η διατήρηση της ηρεμίας και του αυτοελέγχου, σίγουρα δεν θα ωφελήσει να πάθει και ο γονιός κρίση μιας και αυτό είναι μια επιβραβευση, αρνητική βεβαίως, ωστόσο επιθυμητη από το παιδί που προσπαθεί να χειριστεί την κατάσταση. Οπότε αγνοήστε την κρίση και αφήστε το παιδί να ηρεμήσει, ακόμη και αν πρέπει να αλλάξετε χώρο εσείς.
Κατόπιν μπορείτε να συζητήσετε, και να βρείτε λύσεις ή να αφήσετε το παιδί να βιώσει τις φυσικές και λογικές συνέπειες των πράξεων του π.χ. αφου έσπασε τα dvd δεν θα μπορεί να τα δει ή αν δεν θέλει να κάτσει στο τραπέζι θα πεινάσει ή αν το παιδί αποφασίσει να πάθει την κρίση μέσα στο σούπερ μάρκετ γιατί δεν παίρνει το παιχνίδι που θέλει το παίρνετε και αναχωρείτε, πράγμα που καθόλου δεν ήταν μέσα στα αναμενόμενα πλάνα του.
Το παιδί χρειάζεται να καταλάβει ότι υπάρχουν όρια στην ανοχή σας παρόλη την αγάπη που τρέφετε για αυτό. Όλα τα συναισθήματα και ο θυμός είναι αποδεκτά όχι όμως και όλες οι πράξεις όπως η βία και η καταστροφή. Βοηθά πολύ σε αυτό το να ενθαρρύνεται η επικοινωνία και η εκφραση τόσο των αρνητικών όσο και των θετικών συναισθημάτων μέσα στην οικογένεια σαν προληπτική δράση αρνητικών συμπεριφορών. Εκεί βέβαια χρειάζεται πρώτα εμείς σαν ενήλικες να μπορούμε να διαχειριστούμε και να εκφράσουμε αρνητικά συναισθήματα, μια και έχουμε γαλουχηθεί έτσι ώστε να τα απαρνούμαστε και να μας ταράζουν αμα τη εμφανίσει.
Δώστε του εναλλακτικές διεξόδους εκτόνωσης για τον θυμό όταν τον αναγνωρίζει όπως το να πάει στο δωμάτιο του, να τρέξει, να χτυπήσει ένα μαξιλάρι ή να ζωγραφίσει τον θυμό του και να κουβεντιάσετε σε δεύτερο χρόνο πάνω σε αυτήν.
Φαίνεται απλό και αυτονόητο, όμως δεν είναι: σε ένα οικογενειακό συμβούλιο συζητήστε κανόνες, ακούστε ιδέες και αποφασίστε απο κοινού συνέπειες για μη τήρηση των κανόνων που αφορούν και δεσμεύουν όλα τα μέλη της οικογένειας. Όταν ένα παιδί και ξέρει τους κανόνες και έχει εμπλακεί στην δημιουργία τους αυξάνονται ραγδαία οι πιθανότητες τήρησης τους. Επίσης τότε δεν χρειάζονται και πολλά λόγια ή νουθετήσεις άρα μειώνονται και οι ατέρμονες συζητήσεις γύρω από το αν πρέπει ή όχι να μέινει σπίτι, ή αν έφταιξε πολύ ή λιγο.
Διδάξτε στα παιδιά πως ο καλύτερος τρόπος επίλυσης συγκρούσεων είναι με συνεργασία, συζήτηση και εύρεση λύσεων κοινώς αποδεκτών, λύσεις «μη ήττας».
Μάθετε στα παιδιά ότι υπάρχει και το ΟΧΙ. «Ακούω αυτά που λες, πως αισθάνεσαι, συμμερίζομαι την ανάγκη σου όμως τώρα δεν μπορώ να την ικανοποιήσω». Είναι με άλλα λόγια απαραίτητο μέσα στην ασφάλεια της δομής της οικογένειας τα νεαρά μέλη να ανοσοποιηθούν με ασφάλεια απέναντι στις ματαιώσεις επιθυμιών τους, στα όχι που θα ακούσουν έξω από τον φροντιστικό χώρο της οικογένειας.
Ενθαρρύνετε το παιδί με το να του αναθέτετε ρόλους, ευθύνες που αναλογούν στην ηλικία του όπως στρώσιμο τραπεζιού, βοήθεια στο σερβίρισμα σε μια γιορτή, να προσέχει τα μικρότερα παιδιά καθώς και ευχέρεια επιλογών μέσα στα όρια που βάζουν οι γονείς. Σε μεγαλο βαθμό ενισχύεται θετικά η εικόνα εαυτού και η αυτοπεποίθηση ειδικά όταν συμπληρώνεται απο θετική προσοχή όταν επιδεικνύεται θετική συμπεριφορά.
Εάν το παιδί δυσκολεύεται στις διαπροσωπικές σχέσεις λόγω αρνητικών συμπεριφορών όπως η δυσκολία του να μοιράζεται, αποφύγετε να το πιέζετε να το κάνει γιατί είναι σωστό, αλλά φροντίστε μέσα από παιχνίδια εναλλαγής ρόλων (κάντε εσείς το παιδί μέσα στην κατάσταση) ή μέσα απο ένα παραμύθι ή ιστορία να περάσετε το μήνυμα και την αξία του μοιράσματος.
Τέλος, είναι θεμιτό να αποφεύγετε το να χρησιμοποιείτε ταμπέλες όπως «πεισματάρης», «νευρικός», «καπετάν -φασαρίας». Τα παιδιά αν καταφέρουν να κερδίζουν την προσοχή με αυτό τον τρόπο οικειοποιούνται την ταμπέλα, αν βλέπουν πως αυτή είναι η «ματιά» των σημαντικών αλλών της ζωής του απέναντι τους εσωτερικεύουν την ταμπέλα και δρούν αναλόγως επιβεβαιώνοντας την «ματιά».
Αν όμως δει κανείς και διαβάσει απο την θετική πλευρά το πείσμα για παράδειγμα ενός παιδιου ως ηγετική ικανότητα, ανεξαρτησία, να δει ότι μπορεί να ξέρει τι θέλει και πως να θέτει στόχους, μικρό νοιαξιμο για την γνώμη των άλλων, αν εστιάσει πάνω σε αυτά ως θετικά χαρακτηριστικά και τα ενισχύσει, τότε καθόλου «μαγικά» οι αντιστάσεις και οι επαναστάσεις του παιδιου κάμπτονται και λειτουργούν επικοδομητικά.
Αρα μήπως δεν υπάρχουν πεισματάρικα παιδιά αλλά παιδιά που χρειάζεται να ασκηθούν στην συνεργασία και σε άλλες κοινωνικές δεξιότητες;
Το παιδί χρειάζεται να καταλάβει ότι υπάρχουν όρια στην ανοχή σας παρόλη την αγάπη που τρέφετε για αυτό. Όλα τα συναισθήματα και ο θυμός είναι αποδεκτά όχι όμως και όλες οι πράξεις όπως η βία και η καταστροφή. Βοηθά πολύ σε αυτό το να ενθαρρύνεται η επικοινωνία και η εκφραση τόσο των αρνητικών όσο και των θετικών συναισθημάτων μέσα στην οικογένεια σαν προληπτική δράση αρνητικών συμπεριφορών. Εκεί βέβαια χρειάζεται πρώτα εμείς σαν ενήλικες να μπορούμε να διαχειριστούμε και να εκφράσουμε αρνητικά συναισθήματα, μια και έχουμε γαλουχηθεί έτσι ώστε να τα απαρνούμαστε και να μας ταράζουν αμα τη εμφανίσει.
Δώστε του εναλλακτικές διεξόδους εκτόνωσης για τον θυμό όταν τον αναγνωρίζει όπως το να πάει στο δωμάτιο του, να τρέξει, να χτυπήσει ένα μαξιλάρι ή να ζωγραφίσει τον θυμό του και να κουβεντιάσετε σε δεύτερο χρόνο πάνω σε αυτήν.
Φαίνεται απλό και αυτονόητο, όμως δεν είναι: σε ένα οικογενειακό συμβούλιο συζητήστε κανόνες, ακούστε ιδέες και αποφασίστε απο κοινού συνέπειες για μη τήρηση των κανόνων που αφορούν και δεσμεύουν όλα τα μέλη της οικογένειας. Όταν ένα παιδί και ξέρει τους κανόνες και έχει εμπλακεί στην δημιουργία τους αυξάνονται ραγδαία οι πιθανότητες τήρησης τους. Επίσης τότε δεν χρειάζονται και πολλά λόγια ή νουθετήσεις άρα μειώνονται και οι ατέρμονες συζητήσεις γύρω από το αν πρέπει ή όχι να μέινει σπίτι, ή αν έφταιξε πολύ ή λιγο.
Διδάξτε στα παιδιά πως ο καλύτερος τρόπος επίλυσης συγκρούσεων είναι με συνεργασία, συζήτηση και εύρεση λύσεων κοινώς αποδεκτών, λύσεις «μη ήττας».
Μάθετε στα παιδιά ότι υπάρχει και το ΟΧΙ. «Ακούω αυτά που λες, πως αισθάνεσαι, συμμερίζομαι την ανάγκη σου όμως τώρα δεν μπορώ να την ικανοποιήσω». Είναι με άλλα λόγια απαραίτητο μέσα στην ασφάλεια της δομής της οικογένειας τα νεαρά μέλη να ανοσοποιηθούν με ασφάλεια απέναντι στις ματαιώσεις επιθυμιών τους, στα όχι που θα ακούσουν έξω από τον φροντιστικό χώρο της οικογένειας.
Ενθαρρύνετε το παιδί με το να του αναθέτετε ρόλους, ευθύνες που αναλογούν στην ηλικία του όπως στρώσιμο τραπεζιού, βοήθεια στο σερβίρισμα σε μια γιορτή, να προσέχει τα μικρότερα παιδιά καθώς και ευχέρεια επιλογών μέσα στα όρια που βάζουν οι γονείς. Σε μεγαλο βαθμό ενισχύεται θετικά η εικόνα εαυτού και η αυτοπεποίθηση ειδικά όταν συμπληρώνεται απο θετική προσοχή όταν επιδεικνύεται θετική συμπεριφορά.
Εάν το παιδί δυσκολεύεται στις διαπροσωπικές σχέσεις λόγω αρνητικών συμπεριφορών όπως η δυσκολία του να μοιράζεται, αποφύγετε να το πιέζετε να το κάνει γιατί είναι σωστό, αλλά φροντίστε μέσα από παιχνίδια εναλλαγής ρόλων (κάντε εσείς το παιδί μέσα στην κατάσταση) ή μέσα απο ένα παραμύθι ή ιστορία να περάσετε το μήνυμα και την αξία του μοιράσματος.
Τέλος, είναι θεμιτό να αποφεύγετε το να χρησιμοποιείτε ταμπέλες όπως «πεισματάρης», «νευρικός», «καπετάν -φασαρίας». Τα παιδιά αν καταφέρουν να κερδίζουν την προσοχή με αυτό τον τρόπο οικειοποιούνται την ταμπέλα, αν βλέπουν πως αυτή είναι η «ματιά» των σημαντικών αλλών της ζωής του απέναντι τους εσωτερικεύουν την ταμπέλα και δρούν αναλόγως επιβεβαιώνοντας την «ματιά».
Αν όμως δει κανείς και διαβάσει απο την θετική πλευρά το πείσμα για παράδειγμα ενός παιδιου ως ηγετική ικανότητα, ανεξαρτησία, να δει ότι μπορεί να ξέρει τι θέλει και πως να θέτει στόχους, μικρό νοιαξιμο για την γνώμη των άλλων, αν εστιάσει πάνω σε αυτά ως θετικά χαρακτηριστικά και τα ενισχύσει, τότε καθόλου «μαγικά» οι αντιστάσεις και οι επαναστάσεις του παιδιου κάμπτονται και λειτουργούν επικοδομητικά.
Αρα μήπως δεν υπάρχουν πεισματάρικα παιδιά αλλά παιδιά που χρειάζεται να ασκηθούν στην συνεργασία και σε άλλες κοινωνικές δεξιότητες;
0 Σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου